سوگیری لنگر چیست و چطور بر آن غلبه کنیم تا تصمیمات بهتری بگیریم؟ - مجله نماشو

منظور از سوگیری لنگر چیست؟

سوگیری لنگر به قضاوت یا تصمیم گیری بر اساس اولین اطلاعات دریافتی می گویند. داده های اولیه و قبلی که درباره یک موضوع داریم بر نظر دادن ما راجع به یک موضوع تأثیر می گذارد یا سبب می گردد که تصمیمی جانبدارانه بگیریم.

به هرحال، تمام تفاسیر نو ما از یک موقعیت به لنگر فکری که داریم مربوط می شوند. به عنوان مثال، هنگام مذاکره با کارفرما درباره حقوق خود، اولین پیشنهاد شما پیشنهاد متقابل او را معین می نماید. اگر شما خواهان 10 درصد افزایش حقوق باشید، احتمالا او در پاسخ 7 درصد را پیشنهاد بدهد اما درصورتی که 15 درصد افزایش حقوق بخواهید ممکن است پیشنهاد او 10 درصد باشد.

لنگرهای فکری ما از 2 منبع ناشی می شوند:

• منابع خارجی: اطلاعاتی که قبلا دریافت نموده ایم مانند شرایط آب وهوا یا قیمت محصولات یک فروشگاه.
• منابع داخلی: مسائلی که بر باورهای شخصی یا تجربیات ما تأثیر گذاشته اند مثل اینکه کجا و در چه شرایطی بزرگ شده ایم.

چرا سوگیری لنگر اتفاق میفتد؟

هرچند هنوز هیچ اتفاق نظری درباره علت سوگیری لنگر وجود ندارد اما به طورکلی 2 مکانیسم می تواند به شرح چرایی این پدیده یاری کند.

1. لنگر فکری و اصلاح و تعدیل (Anchoring and adjustment)

بعضی از اوقات سعی می کنیم تا با استفاده از معلومات عمومی خود به سؤالی پاسخ بدهیم درحالی که پاسخ آن را نمی دانیم. در این شرایط، سعی می کنیم حدس های درستی بزنیم و از آن به نتیجه ای قابل قبول برسیم. این حدس و گمان اولیه ما به یک لنگر فکری درونی تبدیل می گردد و بر شرایط بعدی ما تأثیر می گذارد.

از آنجایی که این روش معمولا کافی نیست، منجر به شکل گیری یک حدس و گمان جانبدارانه می گردد. به زبان ساده تر، ما همواره به پاسخی می رسیم که به لنگر فکری درونی ما نزدیک تر است.

به طورمثال، از شما می پرسند که چقدر طول می کشد تا مریخ به دور خورشید بچرخد؟ اما شما پاسخ درست را نمی دانید و اجازه هم ندارید که جواب را در اینترنت جستجو کنید. شما از قبل می دانید که مریخ بین زمین و مشتری واقع شده است و 12 سال طول می کشد تا مشتری به دور خورشید بچرخد.

بر این اساس، حدس می زنید که پاسخ صحیح چیزی نزدیک به 12 سال باشد. پس از کمی فکر کردن، پاسخ می دهید: 6 سال اما جواب درست 1.88 سال است. در این حالت، لنگر فکری درونی شما یعنی 12 سال بسیار بیش از واقع بوده و به شما اجازه نداده تا به اندازه کافی پاسخ خود را اصلاح کنید.

2. لنگر فکری برای راستی آزمایی فرضیه تأییدنماینده (Confirmatory hypothesis testing)

زمانی که با یک لنگر فکری بیرونی روبه رو می شویم، اولین واکنشمان این است که آن لنگر را به عنوان پاسخ احتمالی در نظر بگیریم. در این حین، اطلاعاتی از فکری خود را فعال می کنیم که با لنگر هماهنگ است.

به عنوان مثال، از دو گروه از افراد دو سؤال کمی متفاوت پرسیده شد. از گروه اول پرسیدند که مهاتما گاندی هنگام مرگ بیش از 140 سال داشت یا کمتر از آن و از گروه دوم سوال شد که مهاتما گاندی قبل یا بعد از 9 سالگی درگذشت؟ گروه اول که لنگر فکری بالاتر از حد تصور داشتند معتقد بودند که سن گاندی در زمان مرگ حدود 67 سال بوده و گروه دوم که لنگر فکری کمتر از حد معمول داشتند جواب دادند که او در حدود 60 سالگی درگذشته است.

نشانه های سوگیری لنگر

سوگیری لنگر رایج ترین سوگیری شناختی است که بر تصمیم گیری افراد تأثیر می گذارد. مطلعی از نشانه های این سوگیری و مقابله با تعصبات ناخودمطلع به شما یاری می نماید تا تصمیمات منطقی تری بگیرید.

1. بر اطلاعات خاصی تمرکز می کنید

بیشتر تصمیم های ما سیاه یا سفید نیستند. اگر احساس می کنید که درگیر اطلاعات خاصی شده اید یعنی به جزییات موقعیت توجه ندارید. برای تصمیم گیری بهتر سعی کنید تا به بعضی اطلاعات بیش از اندازه اهمیت ندهید.

به عنوان مثال، اگر در حال معین بودجه برای خرید خانه هستید، فقط قیمت ملک را در نظر نگیرید. در این صورت، بسیاری از هزینه های مهم دیگر مانند مالیات بر دارایی، هزینه های آب و برق و هزینه تعمیرات را حساب ننموده اید. در نتیجه، بودجه را کمتر از اندازه مورد احتیاج معین می کنید.

2. بسیار سریع تصمیم می گیرید

اگر بسیار سریع تصمیم می گیرید، ممکن است تحت تأثیر سوگیری لنگر باشید. بعلاوه، احتمالا اغلب سؤالات اشتباهی بپرسید چون به خود فرصت تفکر انتقادی را نداده اید. مثلا از شما می پرسند که 1 تن پر سنگین تر است یا 1 تن آجر؟ اگر درگیر سوگیری لنگر باشید، احتمالا بلافاصله جواب می دهید آجر چون پر ماده سبک تری است حتی اگر وزن هر دو 1 تن باشد.

تصور کنید که در پی خرید آپارتمانی با آشپزخانه بزرگتر هستید و به شما 2 آپارتمان با آشپزخانه های 10 در 11 مترمربع و 9 در 13 متر مربع پیشنهاد می گردد. سوگیری لنگر می تواند شما را به این اشتباه بیاندازد که آشپزخانه اول بزرگتر است چراکه متراژ آن با عدد بزرگتر آغاز می گردد.

3. اطلاعات متناقض را نادیده می گیرید

از آنجایی که سوگیری لنگر سبب می گردد به داده های قبلی اعتماد کنیم، در پذیرش اطلاعات نو بیشتر تردید داریم. در عوض، در پی اطلاعاتی هستیم که سوگیری ما را تأیید نمایند.

فرض کنید که کارفرمایی هستید که با کارجو قرار مصاحبه گذاشته اید. او بدون اطلاع قبلی حدود 15 دقیقه دیرتر به جلسه مصاحبه می رسد. او به شدت عذرخواهی می نماید اما تأخیری که داشته اوقات شما را تلخ می نماید. بعد از آن، متوجه می شوید که خودروی او تصادف نموده و دیگران به شما یادآوری می نمایند که او انسان منظمی است و تأخیرش علت موجهی دارد. بااین حال، شما نمی توانید اولین برداشت بد خود از او را فراموش کنید و او را در مصاحبه رد می کنید.

غلبه بر سوگیری لنگر برای تصمیم گیری بهتر

مطلعی از یک مشکل اولین گام برای حل آن است. اگر نشانه های سوگیری لنگر را در خود دیده اید، اصلا نگران نباشید. این مطلعی اولین گام برای حل مشکل شماست. پس از آن باید 4 گام دیگر بردارید.

1. اطلاعات تان را بیشتر کنید

هرچه درباره موضوعی خاص اطلاعات بیشتری داشته باشید، کمتر تحت تأثیر اطلاعات ناقص یا گمراه نماینده قرار خواهید گرفت. بنابراین، پیش از یک تصمیم گیری مهم به جزییات آن توجه کنید. به طور مثال، اگر قصد مذاکره با کارفرما برای افزایش حقوق را دارید، پیش از هر کاری درباره استانداردهای حقوق کارکنان در حرفه خود تحقیق کنید و هزینه های زندگی خود را هم محاسبه کنید.

2. لنگر فکری را نابود کنید

لنگرهای فکری و تعصبات بی جا همواره دست و پای شما را می بندند. با زیر سؤال بردن لنگرهای فکری آن ها را نابود کنید. به این فکر کنید که چگونه تصور شما می تواند برای توجیه یک تصمیم، اشتباه یا ناکافی باشد. این کار به شما یاری می نماید تا همواره برترین تصمیمات را بگیرید.

3. موضوع را جایی یادداشت کنید

ما سریع تر از آنچه می نویسیم فکر می کنیم. بنابراین، یادداشت خاطرات و وقایع روزانه به ما یاری می نماید تا تفکر سریع تر و تصمیمات مطلعانه تری داشته باشیم. علاوه براین، نوشتن وقایع و اطلاعاتی که در طول روز به دست می آوریم، باعث می گردد تا آن ها را یک مرتبه دیگر مرور کنیم. مرور اتفاقات روی کاغذ می تواند تشخیص اطلاعات نادرست و ناقص را ساده تر کند.

4. در پی مشاوره باشید

اگر بخواهید به تنهایی تصمیم بگیرید، احتمال اینکه دچار کوته فکری شوید بسیار بالا می رود. بنابراین، سراغ افرادی بروید که درباره موضوع مورد نظر اطلاعات عینی بیشتری دارند و آن را بهتر درک می نمایند. از آن ها هدایت و مشورت بخواهید تا بتوانید بر اساس اطلاعاتی عینی و واقعی تصمیم بگیرید نه بر مبنای تصورات و تعصبات اشتباه.

حقایقی جالب درباره سوگیری لنگر که احتمالا نمی دانید

یافته های روان شناسی حاکی از 3 حقیقت جالب درباره سوگیری لنگر است:

• این سوگیری تحت تأثیر احساسات است. افراد در زمان شادی یا بی تفاوتی کمتر از مواقع خشم یا ناراحتی به سمت لنگرهای فکری کشیده می شوند. بنابراین، تصمیمات مهم را در زمان خشم یا عصبانیت نگیرید بلکه صبر کنید تا آرام شوید.
• شخصیت شما در این سوگیری نقش کلیدی دارد. بعضی از تیپ های شخصیتی مانند افراد وظیفه شناس در مقایسه با دیگران بیشتر مستعد سوگیری لنگر هستند. درک بهتر ویژگی های مثبت شخصیتی به شما یاری می نماید تا با سوگیری لنگر مقابله کنید و تصمیمات دقیق تری داشته باشید.
• زمان همواره با شما یار نیست. اگر نسبت به وجود سوگیری لنگر در خود مطلع نباشید، صرف زمان بیشتر برای تصمیم گیری احتمالا به شما یاریی نمی نماید. در عوض، فکر شما مدت بیشتری را صرف یافتن اطلاعات تأییدنماینده سوگیری شما می نماید. در نتیجه، تصمیمات درستی نمی گیرید.

کلام آخر

حتی اگر نمی توانید تمایل فکر خود برای سوگیری لنگر را کنترل کنید هم می توانید تأثیرات آن را به حداقل برسانید. شناسایی مدت زمانی که فکر شما درگیر بعضی اطلاعات می گردد، اولین گام مهم است. پس از اینکه به تفکر انتقادی عادت کردید، باورهای رایجی که هیچ گاه آن ها را به طور عمیق ارزیابی ننموده اید را آنالیز کنید. سوگیری لنگر همواره می تواند درک شما از دنیا هستی را تحت تأثیر خود قرار دهد. آزاد کردن فکر از اطلاعات نادرست و تعصبات نامطلعانه به شما این فرصت را می دهد که بهتر فکر کنید و بهتر تصمیم بگیرید. به نظر شما این طور نیست؟

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منبع: betterup