ناباوری مساله ناباروری - مجله نماشو

اگر این مصوبه به صورت غیرمستقیم همسو با سیاست های فرزند آوری است مصوبه تازه این کمیسیون به شکل مستقیمی مرتبط با این موضوع است و بر اساس آن تمام هزینه های درمان ناباروری تحت پوشش خدمات بیمه درمانی قرار می گیرد.

موضوع تحت پوشش بیمه قرار دادن هزینه های درمان ناباروری تازه نیست، همین سال گذشته هم پیشنهادی مبنی بر اختصاص بودجه سالانه ناباروری به بیمه ها داده شده بود اما با مخالفت های وزارت بهداشت این بحث مسکوت ماند و به نتیجه نرسید.

حالا به گواه حرف های سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در بودجه 1400 ، درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار می گیرد.

این موضوع از جایی مهم تر جلوه می کند که همین چند روز پیش هم علیرضا زالی، رئیس دانشگاه بهشتی با اشاره به هزینه های سنگین درمان ناباروری برای اکثریت زوجین نابارور در کشور اعلام کرده بود 25 درصد زوجین جوان کشور توان باروری ندارند.

هر چند آمار اعلام شده: از سوی او تفاوت فاحشی با آمار مطرح شده پیشین دارد ولی آمارهای رسمی گذشته هم گواه می دهند در حال حاضر 3.5 میلیون زوج در ایران ناباروری اولیه دارند و سالانه حدود 90هزار نفر هم به این جمعیت اضافه می گردد. هزینه های درمان ناباروری چقدر است که حالا تحت پوشش بیمه قرار دریافت آن را باید اتفاق بدانیم؟ فارغ از بحث هزینه ها آنچه باعث افزایش تعداد زوجین نابارور در ایران شده، چیست و در یک شرایط نسبتا مطلوب اصلا ظرفیت درمانی ناباروری در ایران چقدر است؟ تغییر نگرش سیاست ها از ایجاد ابزارهای تشویقی برای فرزندآوری به سمت حل مسائل زوج های نابارور چقدر می تواند در نرخ باروری ایران موثر باشد؟ نرخی که حالا سال به سال آب می رود و از 3.91درصد در دهه 60 به نزدیک یک درصد در دهه 90 رسیده است.

هزینه ها چقدر است؟

چه پای حرف زوج های نابارور بنشینید چه اخبار رسانه ها و گفته های مسؤولان را زیر و رو کنید به رقم ثابت و مستندی در رابطه با هزینه های درمان ناباروری نمی رسید. رقم های درمان از پنج میلیون تا 50میلیون تومان متغیر است.

اما آمنه لاهوتی، متخصص ناباروری می گوید: این هزینه در کلینیک های خصوصی در خوشبینانه ترین شکل 13میلیون و در بدبینانه ترین حالت آن به 20 میلیون تومان می رسد.

هر چند 20میلیون تومان هزینه کمی برای درمان ناباروری نیست آن هم وقتی که بدانیم شانس موفقیت هر عمل 33درصد است اما همین هزینه هم گاه افزایش چشمگیری دارد. در برخی از این موارد هر زوج نابارور برای داشتن یک فرزند، حداقل نیازمند سه عمل پیشرفته اند؛ عمل هایی که مجموعا تا 30میلیون تومان هزینه به همراه دارد، در حالی که این هزینه با 50درصد درآمد سالانه دهک های کم برخوردار خانوارهای ایرانی برابری می کند.

در پژوهشی که با عنوان جنبه های روانی-اجتماعی ناباروری از دیدگاه پزشکان ایرانی انتشار یافته، به این نکته اشاره شده که اکثریت جمعیت نابارور در ایران را طبقه نسبتا کم درآمد جامعه تشکیل می دهند.

علاوه بر همه اینها تمرکز امکانات درمانی به مرکز و پایتخت را هم باید اضافه کنیم به هزینه هایی که معمولا در آمارها اعمال نمی گردد اما از جیب این زوج ها کم می گردد.

مسئله ای اصلی؛ هزینه ها، ناآگاهی و دارو هزینه های بالای درمان ناباروری همیشه یکی از مهم ترین موانع پیش پای زوج های درگیر بوده است اما هزینه های درمان تنها مشکل این راه نیست.

از آمنه لاهوتی می پرسیم بزرگ ترین مانع و مشکل بر سر راه درمان ناباروری در ایران چیست؟ پاسخ این متخصص درمان ناباروری کوتاه و البته که قابل توجه است؛ ناآگاهی مردم و بخشی از جامعه پزشکی.

او به جام جم می گوید: یکی از رایج ترین مسائل ما با زوج ها تاخیر در مراجعه است و همین نکته از ناآگاهی عمومی نسبت به این معضل سرچشمه می گیرد. ماجرای باروری به ویژه در زنان در مقایسه افراد زیر 32سال با بالای 32سال بسیار متفاوت است و برای افراد بالای 35سال به دلیل افت کیفیت تخمک، این فرایند شکل دیگری به خود می گیرد. آگاه سازی مردم به همین نکته که بهترین زمان باروری زنان پیش از 32سالگی است در فرایند درمان ناباروری احتمالی بسیار کمک کننده است.

البته این آگاهی تنها به زوج های درگیر برنمی گردد. هرچند تصمیم به بارداری یک تصمیم شخصی است اما به لحاظ پزشکی با مشورت و انجام آزمایش های احتمالی درمان می تواند فرایندی سالم تر را طی کند.

آمنه لاهوتی می گوید: سوی دیگر این ماجرا پزشکان این حوزه قرار دارند، به این مفهوم که متخصصان زنان و زایمان هم باید بررسی کنند آیا زوجین سابقه بیماری احتمالی دارند یا حتی سبک زندگی زوجین به چه گونه ای است.

اما پس از این ناآگاهی عمومی چیزی که حالا چند سال است به عنوان یکی از موانع مهم در فرایند درمانی آشکار شده، بحث دسترسی نداشتن به داروست.

این متخصص درمان ناباروری به ما می گوید: در مرحله پیشرفته این بیماری اما شاید مهم ترین مشکل در حال حاضر در دسترس نبودن داروهای با کیفیت در این زمینه است. به واسطه تحریم ها خیلی از داروهایی را که حتی تا همین پنج سال پیش به آن دسترسی داشتیم، دیگر نداریم. چند نمونه از داروهای جایگزین ایرانی از کیفیت قابل قبولی برخوردار است اما بقیه آنها نسبت به نمونه های پیشین کارکرد کمتری دارند.

اهالی بهارستان چه کردند؟

مجلس حالا با بررسی لایحه بودجه سال آینده قرار است بخش قابل توجهی از هزینه های درمان ناباروری را تحت پوشش بیمه قرار دهد؛ تصمیمی که برای زوجین نابارور که البته تعداد کمی هم نیستند، اتفاقی مبارک باشد. اما وقتی نزدیک به دو دهه است که افزایش نرخ باروری به عنوان سیاستی بالادستی قرار بوده اجرا گردد، چرا هنوز در پیچ و خم ابتدایی چنین سیاست هایی هستیم؟ دولت و مجلس در این دو دهه هم اگر سنگی پیش پای این کار نینداختند، سنگی را هم از پیش پای جوانان برنداشته اند.

در بخشی از گزارشی که سال گذشته از سوی مرکز پژوهش های مجلس منتشر شد به وجود برخی قوانین و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی به منظور حمایت از هزینه های درمانی زوجین نابارور اشاره شده است.

در بند سوم سیاست های کلی جمعیتی به وضوح آمده است اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران به ویژه در دوران بارداری و شیردهی و پوشش بیمه ای هزینه های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان. جالب این که بر اساس این قوانین بالادستی هزینه کردهایی هم صورت گرفت، در همان سال 93 به گواه اسناد مبلغ 200میلیارد تومان برای حمایت از درمان این زوج ها در نظر گرفته شد اما جالب این که مبهم بودن هزینه کرد این ارقام باعث شد وزارت بهداشت سه سال بعد مجبور به ارائه گزارش گردد؛ گزارشی که البته نشان می داد تنها کمتر از 11درصد این مبلغ صرف درمان زوج های نابارور شده است! هر چند در این میان توجیه وزارت بهداشت این بود که این بودجه را خرج ساخت مراکز درمان ناباروری کرده است.

موضوعی که خودش می تواند یکی از چالش های پیش رو باشد؛ به این مفهوم در حالی که نزدیک به 3.5میلیون زوج نابارور داریم اما ظرفیت درمانی ناباروری در کشور 30هزار نفر در سال است و حالا اهالی بهارستان تصمیم گرفته اند برای سال جدید آن را تا 50هزار نفر افزایش بدهند؛ اعدادی که با در نظر دریافت اضافه شدن 90هزار زوج نابارور در سال بسیار کم به نظر می رسد.

پنهان کاری در فرایند درمان

نشستن پای حرف زوج های نابارور اما جزئیات دیگری از فرایند درمانی این افراد را نشان می دهد. مشکل اصلی در فرایند درمانی اما همچنان معطوف به هزینه های بالای درمانی است.

یکی از این زوج ها به جام جم می گوید: بیمه شدن هزینه های ناباروری البته که اتفاق خوبی است اما همه ماجرا نیست چرا که قرار داشتن این مراکز در شهرهای بزرگ باعث تحمیل هزینه های جابه جایی و اسکان می گردد که این در هیچ یک از مصوبه ها لحاظ نمی گردد. با این حال مهم ترین دغدغه ز وج های نابارور اطمینان نداشتن از درمان است.

این نکته را می توان در گفته های آمنه لاهوتی هم دید. او به جام جم می گوید: خانواده ای بود که خودروی زیر پایش را فروخته و خرج درمان ناباروری کرده است به این امید که بتواند فرزندی داشته باشد، در حالی که با توجه به شرایط آنها این فرایند درمانی از ضریب اطمینان بالایی برخوردار نبود.

برخی آمارها حکایت از این دارد که نزدیک به 5درصد از 3.5میلیون زوج نابارور، درگیر با نازایی دائمی هستند و آن طور که این متخصص درمان ناباروری از آن ابراز نگرانی می کند در چند سال گذشته به میزان چشمگیری این پدیده در مردان مشاهده شده است.

مشکل مشترک دیگر در این حوزه از زبان زوج های نابارور به نگاه غلط اجتماعی به آنها اشاره دارد، این که معمولا فرایند درمانی به واسطه نبود فرهنگ سازی در این حوزه به صورت پنهانی صورت می گیرد. هر چند در جامعه ایران به دلیل همین نگاه غلط ناباروری یک مشکل زنانه تلقی می گردد اما کاوش داده های آماری نشان می دهد 60درصد مسائل ناباروری مربوط به مردان و تنها 40درصد سهم زنان است.

میثم اسماعیلی - جامعه / روزنامه خبرنگاران