آبی که در خراسان شمالی بر باد رفت - مجله نماشو

تا اواخر سال گذشته 71 درصد از مساحت این استان با پدیده خشکسالی روبرو بوده است و این امر قسمت های مختلف استان همچون بخش کشاورزی، تأمین آب شرب حوزه روستایی و شهری و … را درگیر خود نموده است.

این درحالی ست که از اواخر سال گذشته تاکنون خراسان شمالی با ریزش نزولات آسمانی با حجم خیلی زیاد و قابل توجهی در این استان روبرو بوده است.

حال با این سوال روبرو می شویم که چقدر در جذب و ذخیره سازی از نعمت خدادادی پیروز بوده ایم؟

رهاسازی 70 میلیون متر مکعب آب از سه سد خراسان شمالی طی یک و نیم ماه گذشته

حمید واسطه، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی در گفت و گو با خبرنگار خبرنگاران اضافه کرد: با توجه به هشدار اعلام شده از سوی اداره کل هواشناسی استان در سال گذشته، به منظور مدیریت در سیلاب های وارد شده در مخزن سدها، از زمستان سال گذشته اقدام به رهاسازی آب از سدهای استان طی چندین مرتبه کردیم.

وی اضافه کرد: از اواخر سال گذشته تاکنون میزان 10 میلیون متر مکعب آب از سد بیدواز در اسفراین و 48 میلیون متر مکعب آب از سد شیرین دره رها سازی شده است.

واسطه به سد چندیر نیز اشاره نمود و ادامه داد: هم اکنون در سد چندیر در شهرستان راز و جرگلان 7.2 میلیون متر مکعب آب ذخیره سازی شده است و از نیمه دوم سال گذشته تاکنون 12 میلیون متر مکعب آب رهاسازی شده است.

47 درصد از حجم مخازن خراسان شمالی هنوز خالی است

سید عقیل مرتضوی سرپرست شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با خبرنگاران با اشاره به اینکه حجم مخازن سدهای این استان 234 میلیون متر مکعب است، اظهار کرد: هم اکنون 53 درصد از ظرفیت مخازن استان پر و 47 درصد نیز خالی است.

وی به سد گلیل در منطقه گلیل شهرستان شیروان اشاره نمود و ادامه داد: این سد آب برف های ذوب شده در کوه های اطراف را در خود جایی می دهد که با توجه به دمای هوا، برف موجود در کوه ها ذوب شده و داخل سد رفته و این سد از حدود هفته گذشته آب برف های ذوب شده سرریز نموده است.

مرتضوی اعلام کرد: سرریز آب در آنجا قابل کنترل بود اما به خاطر تأمین حق آب زیست محیطی در پایین دست منطقه حفاظت شده اجازه دادیم تا سرریز آب انجام گردد و با یک دبی حداقلی حدود 500 تا 600 لیتر در ثانیه در حال سرریز است که هیچ مسئله ای نیز در این زمینه وجود ندارد.

سدهای خراسان شمالی قابلیت ذخیره سازی مقدار کمی از روان آب و سیلاب ها را دارند

محمد فرامز معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی همچنین در گفت و گو با خبرنگاران با توضیح داد: مهمترین مسئله برای استفاده از روان آب ها، کنترل آن در محل فراوری است و این امر به آن معناست که به طور کلی نباید اجازه دهیم سیلابی در محل جاری گردد.

وی تاکید نمود: مهمترین اقدام برای کنترل آب در محل و استفاده از روان آب ها، انجام عملیات آبخیزداری است که به این وسیله می توان میزان نفوذ آب در خاک را افزایش داد و از این طریق سفره های آب زیرزمینی را تغذیه کرد.

فرامز با بیان اینکه زمانیکه آب جاری می گردد به خصوص زمانیکه سیل جاری می گردد مقدار قابل توجهی از آن از دسترس خارج می گردد، گفت: از دو میلیون و 835 هکتار مساحت خراسان شمالی، یک میلیون و 200 هزار هکتار کویر مرکزی، یک میلیون و 500 هزار اترک حوزه اترک و 100 هزار هکتار حوزه گرگان رود است این درحالیست که مساحتی که حوزه سدها در این استان شکل گرفته اند اندک است و نمی توانند مقدار قبال توجهی از روان آب ها را ذخیره سازی نمایند.

وی گفت: بخش عمده ای از مساحت مذکور جز حوزه سدهای استان نیست و به عنوان مثال بزرگترین سد خراسان شمالی که شیرین دره است مساحت آبریز آن فقط 160 هزار هکتار است.

این مقام مسئول توضیح داد: از سوی دیگر در رودخانه بزرگی همچون اترک، سدی وجود ندارد و سدهای موجود در سرشاخه های اصلی اترک قرار دارند و می توانند مساحت خیلی کمی را پوشش دهند بنابراین قسمت اعظم روان آب های جاری شده در این استان یا وارد کویر مرکزی (در شهرستان های گرمه، جاجرم و اسفراین) شده و یا اینکه آب های رودخانه اترک و گرگان رود وارد دریای خزر می شوند.

وی اضافه کرد: سدهای استان مقدار کمی از روان آب و سیلاب های ایجاد شده را مدیریت می نمایند اما باید به این نکته نیز توجه داشت که امکان ساخت سد در هر نقطه ای وجود ندارد، بنابراین مهمترین اقدام برای ذخیره سازی نزولات آسمانی و روان آب های جاری شده انجام عملیات آبخیزداری و ایجاد پوشش های گیاهی است.

289 هزار هکتار از مطالعات آبخیزداری در خراسان شمالی اجرایی نشده است

حسن وحید، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با خبرنگاران اضافه کرد: 289 هزار هکتار از مطالعات آبخیزداری در این استان به مرحله اجرا درنیامده است.

وی تاکید نمود: یکی از زیرساخت هایی اساسی در این استان عملیات آبخیزداری است که باید نسبت به اجرای طرح های مطالعه شده اهتمام جدی ورزید.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون در مساحت 507 هزار هکتار فعالیت آبخیزداری در حال اجرا است، اضافه کرد: قرار بر این است تا طی امسال در مساحت 50 هزار هکتار دیگر مطالعات آبخیزداری انجام گردد.

وحید با اشاره به جاری شدن سیلاب در روستاهای شهرستان راز و جرگلان و منطقه کهنه جلگه در شهرستان مانه و مسلقان، اظهار کرد: انجام فعالیت های آبخیزداری در این مناطق متأسفانه بسیار اندک بوده است.

به گفته وی، انجام مطالعات آبخیزداری در منطقه کهنه جلگه و کالیمانی شهرستان مانه و سملقان فقط تا 16 درصد بوده که رقم بسیار اندکی است.