خطر نابودی در کمین میراث امپراتوری شیرازی ها در آفریقا - مجله نماشو

با تور آفریقای جنوبی یه جذابترین کشور قاره آفریقا سفر کنید، ترکیبی از سافاری های دلنشین و اقامت در هتل های لوکس را در این سفر پر هیجان تجربه کنید.

هشدار درباره نابودی میراث امپراتوری شیرازی ها در آفریقا

مرتضی رضوانفر، عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پیرامون خطر نابودی در کمین میراث امپراتوری شیرازی ها در آفریقا گفت: علی ابن حسن شیرازی و شش فرزند او از قرن 10 میلادی به مدت 500 سال چندین دولت شهر در شرق آفریقا در بخشهایی از کشورهای سواقتصادی، کنیا، تانزانیا و موزامبیک ایجاد و امپراتوری شیرازی ها را در آن منطقه تاسیس نموده اند.

او با بیان اینکه در نهایت در سال 1502 میلادی و پس از شکست از پرتغالی ها، تمدنی که برای شرق آفریقا، دولت، تجارت دنیای و شهرسازی نعمت های زیادی به همراه آورده بود، به مرور به سمت نابودی رفت، افزود: در این میان شهر و جزیره کیلوا به عنوان نخستین دولت شهری که توسط شیرازی ها تاسیس شده با داشتن آثار ارزشمندی مانند دو مسجد زیبا و دو قصر باشکوه در سال 1981 میلادی در فهرست میراث دنیای در یونسکو به ثبت رسید.

او با بیان اینکه یونسکو این جزیره را گواه شاخصی برای گسترش اسلام در شرق آفریقا از قرن دهم تا نوزدهم می داند، تاکید نمود: ابن بطوطه نیز در سال 1331 میلادی با ملاقات از این جزیره، آن را یکی از زیباترین شهرهای دنیا نامیده است.

آنچه میراث شیرازی ها در هزار سال قبل را در معرض آسیب قرار داد

او در ادامه به وجود قصر بزرگی در این شهر با 100 اتاق اشاره نمود و افزود: این قصر تا قرن هجدهم بلندترین ساختمان در شرق آفریقا محسوب می شد و دارای چند کتیبه باارزش بود که اکنون در موزه برلین نگهداری می گردد.

رضوانفر همچنین شرایط کنونی آثار این منطقه را نگران نماینده دانست و گفت: این آثار ارزشمند به مرور تبدیل به چند خرابه شده که از نظر کارشناسان یونسکو، رسیدگی نکردن، امواج اقیانوس، رطوبت هوا، کشاورزی و حضور احشام در حریم آثار، عاملی برای نابودی این میراث آفرو شیراز (آفریقایی- شیرازی) شده است.

نخستین قدم برای نجاتِ میراث شیرازی ها در آفریقا، معرفی است

رضوانفر که برای انجام آنالیز های خود در گذشته به این منطقه سفر نموده و آنجا را بطور کامل پژوهش و آنالیز نموده است، همچنین نخستین قدم برای نجات این محوطه تاریخی در کیلوا را معرفی این منطقه برای ایرانی ها دانست.

او با اشاره به موقعیت جغرافیایی جزیره کیلوا به عنوان یک جزیره گفت: برای رفتن به آن جزیره تردد آسان نیست، به همین دلیل نخست باید این منطقه دست کم در ایران معرفی گردد تا مردم کشورمان نیز با آن منطقه و آثارش آشنایی پیدا نمایند، در واقع این هدفی است که من نیز به دنبال آن هستم.

وی با بیان اینکه حفظ هویت ایرانی ها و اینکه بدانند شرق تا غرب دنیا در سه قاره آسیا و اروپا و آفریقا گسترش پیدا نموده است، آن را شامل حوزه های زبان فارسی و فرهنگِ ایرانی، فرهنگ کرامت، ادب، شعر و هنر و حتی فرهنگ دیوانی و درباری ایرانی ها دانست و افزود: این اتفاق خود حفظ هویت ایرانی ها در آن منطقه است که معتقدم با معرفی به درستی صورت می گیرد.

این پژوهشگر با اشاره به تاکید یونسکو مبنی بر اینکه یکی از روشهای حفاظت از آثار تاریخی، ارتقای آگاهی و آگاهی بخشی و دادن اطلاعات به مردم است، افزود: در واقع زمانیکه مردم بومی بدانند آثاری متعلق به گذشته آنها مورد توجه دنیایان است، به آن توجه می نمایند، اما در غیر این صورت مناطق تاریخی شبیه به مکانی می گردد که احشام در حریم آن عبور می نمایند و نقاط تاریخی آن به مرور از بین می فرایند، چون گردشگر کم به آن مناطق می رود.

او به بالا بودن هزینه ها برای دیدن این منطقه در شرق آفریقا اشاره نمود و گفت: چیزی حدود 300 دلار هزینه بازدید از آن منطقه است، باید قایق اجازه گردد، هدایت برای معرفی بخش های مختلف در اختیار گرفت و هزینه های مورد احتیاج دیگر. به همین دلیل معرفی این منطقه باید در اولویت قرار گیرد.

راهی که شیرازی ها برای نجات میراثشان در آفریقا باید پیش بگیرند

وی با تاکید بر وجود یکسری موسسات بین المللیِ فعال در حوزه بازسازی آثار تاریخی در این منطقه بیان می نماید: شاید اگر ایران بتواند با این موسسات ارتباط برقرار نموده و آنها را برای در اولویت قرار دادن بازسازی این آثار ترغیب کند، بتوان آنها را از خطر تخریب نجات داد.

او قدمت حضور شیرازی ها در این منطقه از افریقا را بیش از هزار سال دانست و ادامه داد: به دلیل خدمت هایی که شیرازی ها در زمان حضورشان در این مناطق انجام داده اند، اکنون بیشتر قبایل آن مناطق خود را شیرازی می دانند، در واقع شیرازی بودن برایشان یک ارزش است حتی نام فامیلی افراد زیادی در این منطقه شیرازی است، مانند فامیلی وزیر فرهنگ کیلوا.

او با بیان اینکه همه قوم علی حسن شیرازی با هفت کشتی در این جزایر و مناطق ساحلی آن که چندین کشور را شامل می گردد، مستقر شده اند، این اقدام را دارای تاثیر زیادی در آفریقا، فرهنگ سواحیلی و گسترش اسلام در شرق آفریقا دانست و شرح داد: یک بخش فرهنگ سواحیلی متعلق به زبان آنهاست که دانشجویی در سرانجام نامه خود توانست 400 کلمه به دست آورد، آداب و رسومی مانند آیین نوروز، فناوری ها و آنچه در کشاورزی و معماری و کشتی سازی و شهرسازی، جهت یابی، بندرسازی و تجارتِ راه دور حتی تا چین و هندوستان و تشکیل دولت شهر توسط شیرازی ها در این نقطه از شرق آفریقا توسط شیرازی ها تاثیرگذار بوده است. حتی آنها تنها گروهی بوده اند که بدون هیچ جنگ و خونریزی دولت تشکیل دادند، پس از آن اسپانیایی ها، پرتغالی ها، عمانی ها و آلمانی ها و دیگر گروه ها برای تشکیل دولت جنگ و خونریزی داشته اند.

او این عوامل را در ارزشمند بودن حضور شیرازی ها در این مناطق تاثیرگذار دانست و افزود: معتقدم استانداری شیراز باید در این زمینه فعال باشد و مردم شهر شیراز توجه و رسیدگی به این منطقه تاریخی مربوط به اجداد خود را از مدیران منطقه ای درخواست نمایند.

اگر کیلوا را نبینند، بار دیگر وارد فهرست میراث در خطر یونسکو می گردد

این پژوهشگر حتی به حضور چند گروه ایرانی در آن منطقه و بازگشت شان به کشور اشاره نمود و گفت: کتابخانه ملی آن منطقه علاقمند بود با کتابخانه ملی ایران برای ترمیم نسخ خطی و اسناد و تصاویر موجود باقی مانده از گذشته که متعلق به شیرازی ها بود در ارتباط باشد که حتی کتابخانه ملی، کارگاه آموزشی در آن منطقه برگزار و به آنها در این حوزه یاری کرد.

او به وجود چند حمام تاریخی در زنگبار اشاره نمود که برای بازسازی احتیاج به نظارت استادکارانِ ایرانی دارند و گفت: گردشگر های زیادی از اروپا و آفریقا از این حمامها دیدن می نمایند.

وی اما با اشاره به حضور کم گردشگر در منطقه کیلوا در شرق آفریقا به دلیل فاصله 300 کیلومتری آن از پایتخت، ادامه داد: نسخه رسیدگی به کیلوا با زنگبار قدری متفاوت است، آنها مسائل اقتصادی دارند، اما هر دو جز جزایر متعلق به تانزانیا هستند.

رضوانفر با بیان اینکه زنگبار یک جزیره گردشگری است که شهر سنگی آن نیز در فهرست میراث دنیای به ثبت رسیده است، ادامه داد: کیلوا نیز همراه با یک جزیره در همسایگی خود در این فهرست به ثبت رسیده است، اما به دلیل بی توجهی ها در سال 2004 در فهرست میراث در خطر یونسکو نهاده شد و پس از آن با حمایت اقتصادی و اقدامات بازسازیی توسط چند موسسه بین المللی، در سال 2014 میلادی از فهرست آثار در خطر خارج شد.

او تاکید نمود: به دلیل رهاشدگی محوطه های تاریخی کیلوا در شرق آفریقا در این روزها و شرایط نابسامان آن، کارشناسان یونسکو معتقدند در صورتیکه بار دیگر به این محوطه رسیدگی نگردد، احتمال خروج آن از فهرست میراث دنیای و قرار دریافت آن برای دومین بار در فهرست میراث در خطر یونسکو وجود دارد.