قلعه آلاجوق اردبیل، اردوگاهی از دوران خوارزمشاهی - مجله نماشو

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید روح اله محمدی، سرپرست کاوش باستان شناسی قلعه آلاجوق شهرستان گرمی مغان استان اردبیل امروز چهارشنبه 21 آذر 97 با اعلام این مطلب گفت: کاوش محوطه قلعه آلاجوق گرمی با توجه به اهمیت محوطه در مطالعات منطقه و به ویژه دره­ رود دره یورد با هدف کاوش نجات بخشی محوطه که در مخزن سد در حال ساخت عمارت واقع شده ، انجام شد.

به گفته این باستان شناس، از آنجایی که محوطه پس از آب گیری سد در زیر آبهای مخزن خواهد ماند، سعی شد که تا حد ممکن ترانشه­هایی در قسمتهای مختلف محوطه (بخش استقراری و بخش استحکاماتی) در سه کارگاه کاری ایجاد شده و خواناسازی محوطه به ویژه در بخش استحکاماتی انجام گردد.

محمدی با اشاره به انجام کاوش در محوطه قلعه آلاجوق در دو بخش استحکاماتی و استقراری و در سه کارگاه گفت: کارگاه شماره یک بخش استحکاماتی مجموعه شامل برجک واقع در کوه آلاجوق، حوضچه های دستکند در دل صخره طبیعی قله، معابر ، راه­ و پله های دستکند در صخره طبیعی کوه و دیگر تاسیسات و ساختارهای مرتبط با آنها بود.

او اضافه کرد: کارگاه شماره 2 بخش استقراری مجموعه را شامل می گردد که در دره واقع در شرق کارگاه یک و محصور با کوه های آلاجوق، عباس خان و قره آغاجلی است.

محمدی درباره کارگاه شماره 3 واقع در قسمت شمالی محوطه و دامنه جنوبی کوه عباسخان گفت: کاوش در این کارگاه با هدف شناسایی معابر و سازه های احتمالی مرتبط با محوطه استقراری و قلعه انجام شد.

او در ادامه اضافه کرد: طبق آنالیز های باستان شناسی که همزمان با کاوش قلعه آلاجوق در مناطق پیرامونی انجام گشت، چندین تاسیسات و بناهای مرتبط با قلعه آلاجوق کشف شد.

او از جمله این کشفیات به پل اینجیرلی بر روی رودخانه اینجیرلی چایی اشاره نمود که بخشهایی از پایه سنگی با ملات ساروج آن به همراه بخش کوچکی از موج شکن آن باقی مانده است.

محمدی اضافه کرد: همچنین راه های دسترسی به قلعه در تراس رودخانه اینجیرلی چایی با برش دادن صخره طبیعی و در برخی قسمتها با دیوار چین سنگی معابری را برای رفت و آمد ایجاد شده است.

به گفته این باستان شناس، این راه سنگ فرش در ادامه با گذشتن از آبشار چالاچوخور به ژئوپارک دومولی و قلعه های مستحکم اوغلان قالاسی، آنزیر قالاسی، قیز قالاسی ، کند قالاسی و داش زئیوه قالاسی منتهی می گردد.

او با اشاره به این نکته که راه دیگر در امتداد دره یورد هم به سمت جنوب و هم به سمت شمال رودخانه امتداد می یابد، گفت: این راه نیز در تراس رودخانه و با برش سنگ در محل صخره ها و همچنین دیوارچین سنگی و سنگ فرش ایجاد شده است و محوطه های مهم قرون میانی اسلامی به خصوص سلجوقی مانند اوجاقلی یورد و هَرَه دره را به یکدیگر وصل می نماید.

او در ادامه از کشف آثار مهمی از معماری سلجوقی، خوارزمشاهی و اوایل ایلخانی اطلاع داد و گفت: معماری قرن 3 تا 7 هجری قمری قلعه آلاجوق به تاسی از اقلیم منطقه و مصالح بوم آورد با سبک زندگی و معیشت مردم که دامدار - باغدار و کشاورز بوده اند تطابق کامل دارد.

محمدی در ادامه گفت: مهمترین نتیجه ای که از کاوش باستان شناسی قلعه آلاجوق تاکنون به آن دست یافته ایم کشف شواهد متقن از حضور خوارزمشاهیان در این منطقه بوده است.

او اضافه کرد: در متون تاریخی به خصوص سیره جلالی یا سیره جلال الدین تالیف شهاب الدین محمد نسوی که در همان سالهای نزدیک به حیات سلطان جلال الدین نگاشته شده، آمده است که بعد از مرگ سلطان محمد خوارزمشاه پسرش جلال الدین در گیر و دار جنگ های پارتیزانی با سپاهیان مغول در سال 624 هجری قمری به آذربایجان می آید و بعد از جنگ با گرجیان و حمله به تفلیس در سال 625 هجری قمری برای استراحت سپاهیانش زمستان را در دشت مغان سپری می نماید.

او اظهار کرد: با این اوصاف و با تایید حضور خوارزمشاهیان در دشت مغان با اطمینان می توان گفت با استناد به سکه های مسی جلال الدین مکشوفه از قلعه آلاجوق ، این قلعه یکی از محوطه هایی بوده که مورد استقرار بخشی از سپاهیان جلال الدین قرار گرفته است.

محمدی گفت: از این رو قلعه آلاجوق جزو معدود محوطه های استقراری خوارزمشاهی محسوب می گردد که از آسیای میانه تا قفقاز شناسایی شده و به عبارت دقیق تر می توان گفت قلعه آلاجوق در قرن 7 هجری قمری یک سالخوی خوارزمشاهی بوده است.

او با اشاره به صدور مجوز کاوش باستان شناسی قلعه آلاجوق توسط سرپرست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: محوطه قلعه آلاجوق در مرز استانهای آذربایجان شرقی و اردبیل (شهرستان هوراند و شهرستان گرمی)، در جوار محل تلاقی دو رود اینجیرلی و دره رود (دره یورد) و در بخش مخزن سد در حال ساخت عمارت واقع شده است.