اختلال در کارکرد کیسه صفرا - مجله نماشو

تألیف و ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری

منبع :راسخون

اختلال کیسه صفرا به مختل شدن کار کرد طبیعی این عضو از بدن اطلاق می گردد. برای کسب اطلاعات بیشتر در باره این موضوع به خواندن این مطلب ادامه دهید.

کیسه صفرا یک اندام گلابی شکل است که درست در زیر کبد واقع شده است. کار کرد اصلی این عضو از بدن ذخیره سازی زردابی است که به وسیله کبد ترشح می گردد. زرداب در کیسه صفرا تجمع یافته و ذخیره می گردد و سپس به دوازدهه یا روده کوچک منتقل می گردد. زرداب یک مایع زرد مایل به سبز است که اساساً هضم چربی ها را تسهیل می نماید. هر گونه اختلال و بیماری مرتبط با کیسه صفرا می تواند کار کرد این عضو را تحت تأثیر قرار داده و در نتیجه باعث اختلال در عمل کرد کیسه صفرا گردد. این اختلال در کار کرد می تواند انتقال طبیعی زرداب را مختل ساخته و در فرآیند گوارش اختلال ایجاد نماید.

سوء کار کرد کیسه صفرا یا آماس مزمن کیسه صفرا باعث ایجاد سنگ در کیسه صفرا و التهاب این عضو از بدن می گردد. آماس مزمن کیسه صفرا باعث التهاب و زخم شدن کیسه صفرا می گردد و در نتیجه این عضو ممکن است سفت و انعطاف ناپذیر گردد. زرداب عموماً حاوی نمک زرداب، بیلی روبین، مواد شیمیایی الکترو لیته، آب و کلسترول می باشد. سنگ کیسه صفرا عمدتاً از اجزای زرداب شکل می گیرد. بیشتر این سنگ ها از کلسترول یا بیلی روبین ساخته شده اند. گاهی اوقات این سنگ ها ممکن است در مجراهای زرداب جای گیرند و در نتیجه جریان زرداب در درون این مجراها مسدود می گردد. انسداد مکرر و کامل مجرای زرداب به خاطر وجود سنگ صفرا می تواند باعث رسوب مواد شده و در نتیجه مشکل وخیم تر می گردد.

علائم

اختلال در کار کرد کیسه صفرا عموماً مسائل معدی و روده ای را در پی دارد. بنا بر این، دردهای شکمی، استفراغ، حالت تهوع، نفخ، گاز معده، اسهال و غیره شایع ترین علائم بیماری های کیسه صفرا می باشند. دردهای شکمی معمولاً قسمت میانی یا بالایی سمت راست شکم را تحت تأثیر قرار می دهند. فرد در قسمت بالای سمت راست معده درد شدیدی احساس می نماید و این درد می تواند به سمت قسمت بالای کمر هم سرایت نماید. این درد می تواند کاملاً شدید بوده و چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. دردهای شکمی دارای چنین شرایطی ظاهراً از یک الگوی خاص تبعیت می نمایند، زیرا معمولاً در یک زمان معین رخ می دهند.

استفراغ هم یکی از شایع ترین علائم اختلال در کار کرد کیسه صفرا محسوب می گردد. ناراحتی شکمی، نفخ، آروغ، و استفراغ معمولاً در پی وعده های غذایی سنگین مشاهده می شوند. به علاوه، مشاهده شده است که اسهال مزمن هم با اختلال در کار کرد کیسه صفرا در ارتباط است. اگر سنگ های کیسه صفرا در مجرای زرداب گیر نمایند اندازه زیادی زرداب در بدن ذخیره می گردد و در نتیجه سطح بیلی روبین خون افزایش می یابد. این امر باعث تب و یرقان همراه با درد شکمی، حالت تهوع، و استفراغ می گردد. این علائم می توانند نشانگر عوارضی جدی تر هم چون کلانژیت یا عفونت مجرای زرداب باشند. افرادی که به این شرایط دچار شده اند ممکن است به تدریج نسبت به غذاهای چرب تحمل خود را از دست داده و پس از صرف غذاهای چرب به ناراحتی و درد شکم مبتلا شوند. با این حال، بعضی از علائم هم چون گاز معده، استفراغ، نفخ و درد شکمی را می توان علائم مبهم نامید، زیرا این علائم می توانند علامت بسیاری دیگر از بیماری ها و اختلالات هم باشند.

تشخیص و درمان

جهت کشف بیماری های مرتبط با کیسه صفرا چند آزمایش تشخیصی هم چون اولترا سوند، سونوگرافی، تومو گرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن، و هپاتو بیلیاری سنتی گرافی باید انجام گیرند. کلانژیو گرافی را هم می توان جهت معاینه مجرای زرداب اجرا نمود. کلانژیو گرافی آندوسکوپیک عقب گرد یا ERCP هم یک آزمایش دیگر است که جهت تشخیص مسائل مربوط با کبد، کیسه صفرا، و مجرای زرداب انجام می گیرد.

درمان اختلال در کار کرد کیسه صفرا به اندازه زیادی به سن، شرایط سلامت، و پرونده پزشکی بیمار بستگی دارد. معمولاً جهت از بین بردن سنگ ها داروهای خوراکی تجویز می شوند و داروهایی هم جهت جلو گیری از ایجاد سنگ صفرا تجویز می شوند. اما این گزینه درمانی موفقیت چندانی از خود نشان نداده است. اگر سنگ های صفرا منجر به آماس و عفونت این عضو از بدن شوند در آن صورت می توان با استفاده از آنتی بیوتیک ها دردهای مربوطه را تسکین داد. با این حال، در بسیاری از موارد جراحی کیسه صفرا یا برداشتن کیسه صفرا به وسیله عمل جراحی تنها گزینه درمانی مؤثر می باشد. این امر معمولاً با استفاده از شیوه جراحی لاپاراسکوپی انجام می گیرد.

آن چه باعث بروز بیماری های مربوط به کیسه صفرا و ایجاد سنگ صفرا می گردد دقیقاً معین نیست. اما معین شده است که کم بودهای تغذیه ای و مصرف غذاهای نا سالم و چرب خطر ایجاد سنگ صفرا و اختلال در کار کرد کیسه صفرا را افزایش می دهند. بنا بر این، برای کسانی که از مسائل مربوط به کیسه صفرا رنج می برند یک رژیم غذایی کم چرب و سرشار از میوه ها و سبزیجات دارای فیبر فراوان معمولاً توصیه می گردد. چاقی، دیابت، اعتیاد به الکل، و استعمال دخانیات از جمله فاکتورهای مهمی هستند که خطر ابتلا به مسائل معمول مرتبط با کیسه صفرا را افزایش می دهند.

منبع: راسخون