جشن تیرگان چطور جشنی است؟
به گزارش مجله نماشو، جشن های سنتی زیادی در گوشه وکنار ایران در زمان های خاص برگزار می گردد، اما یکی از پرطرفدارترین آنها چه در ایران و چه در خارج از مرزها جشن تیرگان است. تیرگان جشنی باستانی است که هر سال در تاریخ 13 تیرماه برگزار می گردد. اما چه طور جشنی؟
تیرگان جشنی است که هر سال برای گرامی داشت تیشتر که ستاره باران آور در فرهنگ ایران باستان است برگزار می گردد. هرچند از این روایت معروف تر این روایت است: در این روز آرش کمانگیر بالای کوه دماوند رفته و تیر معروفش را پرتاب نموده. تیر از کوه و در و دشت را طی نموده تا در کنار رودخانه جیحون بر تنه درخت گردویی نشسته. از آن پس آنجا را مرز ایران و توران معین نموده اند و هر سال به یادش جشن می گیرند.
البته که روایت ها در حول و حوش تیرگان به همینجا ختم نمی گردد. چنان که ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه نوشته تیرگان روز بزرگداشت نویسندگان در دوره باستان بوده و بنا به روایت ابوریحان بیرونی، تیرگان روزی است که کیخسرو، شاه ایران بعد از شستشوی خود در چشمه ناپدید شده.در جشن تیرگان چه کار می نمایند؟
پاشیدن آب
آب در جشن تیرگان اهمیت زیادی دارد و به همین خاطر هم هست که این جشن معمولا در کنار رودخانه و چشمه برپا می گردد. یکی از رسم و رسومات این جشن هم رسم جالب و هیجان انگیز آب پاشیدن روی همدیگر است تا گرمای هوای تیر به در گردد. در مراسم آب پاشان، مردم به یاد فرشته تیشتر یا فرشته باران و به خاطر گرمای هوا همدیگر را به واسطه آب پاشیدن خنک می نمایند. صدای خنده ها در هوا بلند می گردد و برای لحظاتی تابستان از یاد می رود.
فال کوزه
تیرگان با فال کوزه هم همراه است. روز پیش از جشن تیرگان دختری کوزه سبز رنگی را پر از آب می نماید و بین همه آنهایی که آرزویی دارند دور می چرخاند. آرزومندان هر کدام سکه، انگشتر، سنجاق سر یا چیز کوچکی را در کوزه می اندازند. دختر، کوزه را در زیر درخت همواره سبزی مثل سرو یا کاج می گذارد. در روز جشن و بعد از مراسم آب پاشان، همان دختر کوزه را بین آنهایی که آرزو نموده اند، می برد. پیران جمع شعری را با صدای بلند می خوانند و دختر بعد از تمام شدن هر شعر دستش را درون کوزه می برد و شی هر کسی را به خودش می دهد. شعر خوانده شده هم جواب آرزویی است که نموده.
تیرگان روزی است مخصوص آرزومندان. یکی دیگر از رسم های تیرگان هم این است: در ابتدای مراسم و بعد از خوردن شیرینی، بندی که از هفت رنگ پارچه یا ریسمان رنگی بافته شده را به دست می بندند، بندی که به آن تیر و باد می گویند. 9 روز بعد و در روز باد در پشت بام یا جای بلندی دستبند را به باد می سپارند تا آرزوهایشان را با خود ببرد و در حینش این شعر را می خوانند:
تیر برو باد بیا غم برو شادی بیا
محنت برو روزی بیا خوشه مرواری بیا
تیرگان در همه شهرها در یک تاریخ برگزار نمی گردد. گاهشماری یکپارچه دین هایایران، تاریخ برگزاری جشن تیرگان را دهم تیرماه می داند.
انجمن کوهنوردان ایران در روز سیزدهم تیرماه تیرگان در دامنه های دماوند در شهررینه، لاریجان آمل برپا می نمایند. در فراهان مردم این جشن را در روز شروع تابستان و بیشتر در ستایش از گندم و به عنوان جشنی برای برداشت گندم برگزار می نمایند.
در جاهای دیگری مثل مازندران، تیرگان به تیرماه سیزده شو معروف است و در شب سیزدهم آبان، جشن آن برگزار می گردد.
در اردهال، مردم تیرگان را در سیزدهم مهرماه جشن می گیرند. مردم مهدی شهر سنگسر این جشن را با نام تیر مو ای سیزده و در روز 22 آبان ماه برپا می نمایند و در آن، خوراکی ای به نام سیزده تامو می پزند. ارمنیان اصفهان جشن تیرگان را در روز سیزدهم ژانویه برگزار می نمایند.
زرتشتیان شهرهای تهران، کرج، یزد، میبد، اردکان، کرمان، بم، شیراز، اصفهان، اهواز، منطقه زلف آباد اراک و کشورهایی مثل سوئد، تورنتو و آمریکا نیز تیرگان را جشن می گیرند.
منبع: گردشبان