دود یک ایده اشتباه در چشمان آتشگاه - مجله نماشو

صحبت از کوه آتشگاه و بنای باستانی آن در اصفهان است؛ میراثی ملی در غرب اصفهان و هشت کیلومتری مرکز شهر، در خیابان آتشگاه.

مجموعه ای نزدیک رودخانه زاینده رود که از بلندای آن می توان تا کیلومترها چهار سوی اصلی شهر را به تماشا نشست؛ شاید همین امتیاز هم بوده که باعث شده مدیریت شهری اصفهان تصمیم به احداث یک مجموعه توریستی با موضوع احداث تله کابین روی کوه آتشگاه و اتصال فضایی این کوه باستانی به کوه قائمیه بگیرد و از این راه کسب درآمد و اشتغال کند و البته شهروندان مشتاق را هم به سیر آفاق و انفس در آسمان اصفهان ببرد.

کوه آتشگاه و بنای احداث شده بر بلندای آن، از یادگارهای ایران باستان و دارای پیشینه تاریخی کهنی است که در زمان های گوناگون، کاربری های مختلفی داشته است.

بنا بر گفته طبری، حدود سده ششم پیش از میلاد، طهمورث پیامبر در این مکان زندگی می کرده و پس از مرگ هم در همان جا به خاک سپرده شده. لذا مکانی مقدس به شمار می رود.

از نظر استراتژیک هم دارای تونلی مخفی به کهن دژ خمینی شهر و یکی از مراکز مهم نگهداری گنجینه ها در زمان حمله اسکندرمقدونی بوده است.

درنهایت این که کوه آتشگاه و بنای آن یکی از دو میراث ارزشمند باقیمانده از دوران پیش از اسلام در اصفهان است که در آذرماه سال 1330 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و دارای حریم مصوب و ابلاغی شد که بنابر آن هرگونه دخل و تصرف در حریم و عرصه اش یا اقدامی که موجب آسیب رسیدن به بنا و مخدوش شدن منظر عمومی آن شود، تخلف به شمار می رود و پیگرد قانونی دارد.

یک ایده جنجالی

ماجرای تله کابین در کوه آتشگاه اصفهان از آنجا شروع شد که قدرت ا... نوروزی، شهردار اصفهان چند ماه پیش در یکی از رسانه های شهرداری گفت: از دامنه کوه قائمیه تا رودخانه زاینده رود و از آن سو کوه آتشگاه تا دامنه رودخانه را می توان تله سیژ، تله کابین یا فناوری های جدید با استفاده از فضا ایجاد کرد تا افراد از تماشای مناظر زیبای شهر لذت ببرند که دراین باره مذاکراتی اجرا شده و امیدوارم در دستورکار قرار گیرد و در دوره آینده مدیریت شهری به این مهم پرداخته شود.

همین ایده و اظهارنظر واکنش های زیادی را برانگیخت و صدای اعتراض و مخالفت میراث دوستان را بلند کرد. فضایی که ما را بر آن داشت تا از شهرداری منطقه 9 پیگیر ماجرا شویم و صحت و سقم این خبر.

علیرضا رفیعی، شهردار منطقه 9 اصفهان دراین باره به ما گفت: تا آنجا که بنده اطلاع دارم طرح تله کابین کوه آتشگاه در مرحله یک ایده است و هنوز امکان سنجی و فاز مطالعاتی آن عملیاتی نشده است، ضمن این که متولی آن شهرداری منطقه 9 نیست و از آنجا که این ایده، مشارکتی و بین بخشی است در حوزه شهرداری به معاونت شهرسازی و خدمات شهری، اقتصادی و اقتصادی و در خارج نیز به اداره کل میراث و بقیه ادارات مرتبط مربوط می شود.

رفیعی با بیان این که در حد اطلاعات شخصی معتقدم این طرح در حد ایده قابل بررسی است، افزود: اما قطعا هر زمان که قرار باشد این طرح اجرایی شود باید تمام جوانب آن سنجیده شود زیرا کوه آتشگاه جزو محوطه های خاص ملی است.

شهردار منطقه 9 ، یک خبر خوش هم برای شهروندان اصفهانی داشت. این که ما در مجموعه آتشگاه، منارجنبان و ناژوان برنامه های وسیعی داریم و طرح های توریستی زیادی ازجمله ایجاد پیاده راه توریستی بین کوه آتشگاه و منارجنبان و ایجاد هتل را در برنامه کاری داریم و به دنبال جذب سرمایه گذار در این منطقه هستیم.

به ایده بالن سواری هم فکر کرده ایم

رفیعی هم البته مثل شهردار اصفهان نظر مثبتی با احداث تله کابین دارد و می گوید: تله سیژ یا تله کابین یک گزینه بسیار خوب است و هر نوع جذابیت توریستی که با توجه به فاکتورهای اساسی فکری، مذهبی و اجتماعی مردم همخوانی داشته باشد، می تواند گزینه خوب و مناسبی باشد.

به عقیده شهردار منطقه 9، نصب تله کابین یا تله سیژ می تواند الزاما روی خود کوه نباشد، بلکه ظرفیت های مناطق جنبی و پشتی کوه آتشگاه هم مطرح است.

از سویی این ایده برای تبدیل به طرح شدن مراحل و مطالعات بسیاری در حوزه های درون بخشی و برون بخشی نیاز دارد و باید مطالعات لازم و جذابیت های لازم توریستی آن سنجیده شود. همه آزمون و خطاها احتمال دارد به خطا منجر شود و میزانی از خطا امری غیرقابل اجتناب است، ضمن این که در این منطقه حتی به بالن سواری و استفاده از فضای سبز و جذابیت بصری به طور جدی فکر کرده ایم و هیچ ایده ای به هیچ عنوان رد شدنی نیست و ما با آغوش باز از سرمایه گذاران استقبال می کنیم.

تله کابین، طرح شورای شهر بود

تب تله کابین سواری و تله سیژ سواری در اصفهان در حد یک ایده صرف مربوط به چند ماه قبل نیست بلکه یک طرح مطالعاتی است که علیرضا نصراصفهان، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در آبان 98 در گفت وگویی رسانه ای به آن اشاره کرده و گفته بود: مطالعات اتصال کوه آتشگاه به کوه صفه از طریق خط تله کابین اجرا شده و اتصال این دو کوه موضوعی است که اگر تحقق یابد اتفاق مهمی در رشد و توسعه توریستی در شهر اصفهان فراهم می شود.

نصراصفهان حتی گفته بود مدیریت شهرداری منطقه 9 ، موظف شده تا زمین های اطراف کوه آتشگاه را با توجه به کاربری های فضای سبز آزادسازی کند زیرا قرار است در درازمدت این منطقه به قطب مهم توریستی اصفهان تبدیل شود و این نقطه به اضافه کوه صفه در جنوب شهر اصفهان و در شرق هم کوه نخودی می تواند در زنجیره ای تعاملی، پیوندی با کوه آتشگاه در غرب شهر اصفهان برقرار کند.

عاقبت کوه صفه در انتظار آتشگاه

علیرضا جعفری زند، باستان شناس و نویسنده کتاب اصفهان پیش از اسلام اما یکی از مخالفان جدی طرح احداث تله کابین روی آتشگاه است.

او درباره اتصال فضایی کوه آتشگاه به کوه قائمیه می گوید: بنای تاریخی روی کوه آتشگاه وجود دارد و به نظر می رسد با این اقدام همان اتفاقی خواهد افتاد که در کوه صفه افتاد. باید دید رویکرد شهرداری در ایجاد این اتصال فضایی چیست و اگر منظور گذر از روی رودخانه است این اقدام می تواند از نقطه دیگری هم انجام شود و نباید از کوه آتشگاه این اتفاق بیفتد.

نویسنده کتاب اصفهان پیش از اسلام می گوید: این محوطه بخش هایی دارد که هنوز نهفته و کاوش نشده است و همین را کم داریم که آتشگاه پایه تله کابین شود و پوسته نازکی هم که از آثار تاریخی در این مکان داریم از بین برود.

کلا مخالفیم

شاهین سپنتا از فعالان میراث فرهنگی و عضو انجمن دوستداران اصفهان نیز معتقد است کوه آتشگاه جنبه تفریحی ندارد و حتی حضور تعداد توریست هم باید حساب شده باشد در غیر این صورت فرسایش تپه ای که بناهای خشتی و در معرض آسیب دارد، تشدید می شود.

از نگاه سپنتا و دیگر اعضای انجمن دوستداران اصفهان، بحث تله کابین چه سبک و چه سنگین در آتشگاه باید منتفی باشد.

اجازه نمی دهیم

اما مسؤولان میراث فرهنگی اصفهان ازجمله ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اصفهان درباره اجرای طرح تله کابین یا هر اتصال فضایی دیگری از کوه آتشگاه به کوه قائمیه ابراز بی اطلاعی کرده و می گوید اجازه چنین کاری را نمی دهیم، چون کوه آتشگاه ثبت میراث است و عرصه تاریخی محسوب می شود و هرگونه اقدامی روی آن هم بحث منظری و هم بحث آسیب به اثر تاریخی را در پی خواهد داشت و از این رو به لحاظ قانونی نمی توانیم مجوز چنین کاری را بدهیم.

تا میراث مجوز ندهد، نمی شود

شهرام امیری، مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی اصفهان نیز به جام جم می گوید: این بحث در حد یک پیشنهاد اولیه بوده و فقط از سوی شهرداری مطرح شده و هنوز هیچ نامه رسمی از سوی این ارگان به میراث فرهنگی ارائه نشده است. ضمن این که این طرح برای اجرا باید فرآیندی را طی کند و در کمیته های تخصصی میراث فرهنگی بررسی شود.

امیری با بیان این که سند کوه آتشگاه و اثر ثبت ملی شده آن در مالکیت سازمان میراث فرهنگی اصفهان است، می گوید ما هم معتقدیم شهر اصفهان نیاز به جذابیت جدید دارد و شاید افرادی که این طرح ها را می دهند به این جنبه توجه می کنند، منتها بحث ما این است که حریم و منظر آثار تاریخی باید رعایت و حفاظت شود. کمااین که500نقطه اصفهان بنای تاریخی دارای حریم دارد و اگر نقطه ای در طرح تقصیلی و جزو بافت تاریخی، حریم و ارتفاع باشد، اجازه اجرای طرح در آنها بدون مجوز میراث فرهنگی وجود ندارد.

نفیسه راهداری - جام جم اصفهان / روزنامه خبرنگاران