شاید هم پساکرونا رسیده و ما نمی دانیم! - مجله نماشو

به گزارش خبرنگاران، هر چند به قول معروف نمی توان همه را با یک چوب زد، آن هم وقتی موزه ای مانند موزه مادر ایران بعد از بازگشایی موزه ها، برای برداشتن هر قدمِ بازدیدنمایندگان اش در این فضای تاریخی برنامه ریزی نموده و هر کدام موظف اند به رعایتِ تعهداتی که قبل از ورود به موزه باید آن ها را به طور کامل بخوانند؛ اما به نظر می رسد هستند بعضی از موزه ها و فضاهای تاریخی که انگار همه اتفاقات اتفاق افتاده در طول سه ماه گذشته را یک شوخی دانسته و فقط منتظر بوده اند تا تعطیلاتِ موزه ای تمام گردد.

هر چه قدر کارشناسان موزه ای و موزه داران در طول تعطیلاتی اجباری برای جلوگیری از شیوع کرونا ویروس در دو ماه گذشته کوشش کردند تا با آنالیز جوانب مختلف و لزوم توجه به حفاظت از جانِ موزه داران، کارمندان موزه و مخاطبانِ اش از یک سو و حفاظت از آثار تاریخی و جلوگیری از ضدعفونی کردن فضاهای موزه ای از سوی دیگر متولیان میراث فرهنگی را به نوشتن پروتکلی منسجم وادار نمایند، اما رفتارِ مخاطبانِ فضای فرهنگی تاریخی مانند حافظیه آن هم در سومین روز از شروع فعالیت مجدد موزه ها، انگار بنزین روی آتشِ آن همه کوشش موزه داران ریخت.

تصاویر گویای همه چیز است؛ آن هم در سومین روز بعد از بازگشایی یکی از فضاهای تاریخی و فرهنگیِ شیراز یعنی حافظیه.

انگار نه انگار تا همین چند روز قبل ویروسی غیرقابل کنترل نه تنها زندگی مردم را مختل نموده بود که موزه های جهان را جزو مکان های پرخطر قرار داده و حتی تا مدتی بر تعطیلی اش تا سرانجامِ عمرِ ویروس فکر می کردند، اما چند روز بعد از شروعِ فعالیتِ مجدد موزه ها که از قضا درخواست ها برای فعالیت پلکانی اش هم زیاد بود، گویا همه چیز را فراموش کردند.

تصاویر نشان می دهد مخاطبان مقبره حافظ، در صفی که نزدیک به یکدیگر تشکیل شده، وارد می شوند و رفتارشان گویا مشابه همان آیین و آدابی است که پیش از دورانِ کرونا در زمانِ حضور در حافظیه به آن پایبند بوده اند!

اصلا اگر حضور گروه های دسته جمعی در کنار یکدیگر را در نظر نگیریم، باز هم رعایت نکردن تمهیدات اولیه یعنی استفاده از ماسک و دستکش در بین حدود 90 درصد از مخاطبان مقبره حافظ به روشنی به چشم می آید. آن هم در شرایطی که بخشِ زیادی از بازدیدنمایندگان، زائرانِ مقبره حافظ اند که شاید در گذشته قبل از کرونا، هفته ای یکی، دو بار به این محوطه تاریخی می آمدند، با آدابی مشابه همین تصاویری که ثبت شده اند.

یکی کفش هایش را پایین پله ها در می آورد، دیگری احتمالا برای بهتر شدن عکس اش پا روی شانه دوستش می گذارد و جمعی که بدون توجه به این همه درخواست با بچه ها کمتر از شش - هفت ساله خود به این فضای شلوغ می آیند!

گویا بازدیدنمایندگان به دورهمی دعوت شده اند، تا جایی که فضا اجازه می داده، بازدیدنمایندگان در اطراف مقبره حافظ و در کنار یکدیگر به زیارت و حافظ خوانی مشغول اند، بدون آن که توجهی به رعایتِ اصول و پروتکل های بهداشتی داشته باشند.

توجهی که باید در فرایند بازدید دیگر آثار تاریخی هم مدنظر قرار گیرد، اما هیچ نشانی از آن نیست. مثلا اعمال سیاست گذاری برای فاصله گذاری های اجتماعی، توجه به توصیه های خود مراقبتی که در آن می توان به انجام نشدن حافظ خوانی کنار مقبره حافظ دست کم برای مدتی دیگر، یا حضور نوبتی برای بازدید از مقبره اشاره نمود، در این شرایط می توان گفت هر کس خود را مقید به رعایت اصول اولیه در زمان حضور در موزه ها و این محوطه های تاریخی و فرهنگی نموده است.

هر چند به نظر نمی رسد کسی از متولیان مقبره حافظ هم کوشش چندانی برای جلوگیری از این فرایند بازدید داشته باشد، نه مسیری برای رفت وآمد دقیقِ مخاطبانِ حافظیه تعریف شده و نه تعدادی بازدیدنمایندگان در فضای حافظیه محدود است، شاید هم متولیان میراثی فکر نموده اند طبق صحبت های معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، همین که مقبره حافظ در فضای سربسته ای نیست، کافی است تا هرکس آن طور که دلش می خواهد پا به مجموعه بگذارد!

نه به آن همه سخت گیری موزه ای مانند موزه ملی ایران که حتی ساعت ها و تعداد حضور گردشگران را محدود و زمان بندی نموده و نه به این محوطه تاریخی که انگار نه انگار هنوز دوران پساکرونا نیامده، اجازه می دهند هر کس در زمان حضور در این فضا ساز خود را بزند.

از یک سو مدیر کل موزه ها و محوطه های تاریخی، در طول یک ماه گذشته نسبت به تهیه و تدوین چندین پروتکل برای رعایت اصول بهداشتی تاکید داشته به اندازه ای که به گفته خودش یک پروتکل بر اساس پروتکل های تهیه شده در موزه های خارجی و ایکوم جهانی، برداشت شده و پروتکلِ دیگری توسط کارشناسانِ پژوهشکده حفاظت و بازسازی پژوهشگاه میراث فرهنگی تدوین شده است، حتی در ابلاغیه ای جداگانه همه مدیرانِ موزه ها و فضاهای تاریخی و فرهنگی بر تدوین پروتکل هایی جداگانه برای هر کدام از فضاهای موزه و فرهنگی - تاریخی ملزم شده اند و از سوی دیگر معاون میراث فرهنگی وزارتخانه از دل نگرانی هایش نسبت به آموزش به کارمندان موزه ای در رفتار با آثار تاریخی و مخاطبان در زمان فعالیت موزه ها صحبت نموده بود، اما به نظر می رسد هیچ کدام از این دل نگرانی ها شامل حال حافظیه شیراز نمی گردد.

شاید هم متولیانِ این محوطه فرهنگی - تاریخی، این فضا را متفاوت با دیگر بناهای تاریخی می دانند که باتوجه به شرایط حتی برای حضور مخاطبانِ موزه ای پروتکل خاصی در نظر نگرفته اند.

این را می توان از سایتِ اداره کل میراث فرهنگی استان فارس نیز جویا شد، به جز چند خبر و شرح درباره آخرین شرایط مراکز گردشگری استان در دوران کرونا و بعد از بازگشایی آن ها، خبر دیگری از لزوم توجه به پروتکل هایی که باید برای فضاهای موزه ای تدوین و ابلاغ شده باشد، به چشم نمی خورد، شاید هم هنوز در دست تدوین است.

اما اگر قرار باشد این اصل را برای همه فضاهای موزه ای استان فارس در نظر بگیریم، شاید باید گفت که مجموعه جهانی تخت جمشید به دلیل دوری اش از مرکز استان، شانس بیشتری برای در امان ماندن از رعایت نشدن اصول بهداشتی دارد.

هر چند بازدید از این محوطه جهانی مانند حافظیه در فضایی کاملا باز انجام می گردد، اما قطعا حضورِ زیاد گردشگران در آنِ واحد آن هم در این محوطه تاریخی که مسیری مشخص و مشخص شده برای بازدیدها دارد، خود نیز می تواند آسیب زا باشد.