عمارت چهل ستون قزوین تنها بنای به جای مانده از دوران شاه تهماسب - مجله نماشو

کاخ چهل ستون قزوین معروف به عمارت کلاه فرنگی بنایی است در شهر قزوین. این بنا که تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ های سلطنتی روزگار شاه تهماسب است، در مرکز شهر قزوین و در میدان آزادی (سبزه میدان) نهاده شده است و در دوره صفویه و زمانی که قزوین مرکز بود به کلاه فرنگی مشهور بود.

تاریخچه

شاه تهماسب صفوی در سال 951 هجری قمری به علت تهدیدات ترکان عثمانی تصمیم به انتقال مرکز از تبریز به قزوین گرفت و در همین سال بود که اراضی موسوم به زنگی آباد را از میرزا شرف دنیا یکی از بزرگان و معتمدان شهر برای احداث بنای شاهی خریداری کرد.

شاه تهماسب به معماران برگزیده کشور دستور داد تا باغی به شکل مربع در آن بسازند و در میان آن عمارتهای عالی، تالار، ایوانها و حوض های زیبا بنا نمایند. شاه تهماسب صفوی بنای آن را از روی نقشه یک معمار ترک با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته است که دارای پنجره های چوبی بسیار ظریف و زیبا می باشد.

عمارت کلاه فرنگی به همراه سردر عالی قاپو تنها بناهای به جای مانده از باغهای دوره صفویه در قزوین است.

این بنا در دوره قاجاریه به وسیله محمدباقر سعدالسلطنه فرماندار وقت قزوین بازسازی شد و چهلستون نام گرفت.

معماری

عمارت چهلستون ساختمانی هشت گوش و در دوطبقه به مساحت تقریبی 500مترمربع بنا شده است. رواقی با ستونهای آجری و قوسهای نیم دایره ای بنا را در برگرفته و بر بالای آن ایوانی با ستونهای چوبی پایدار شده است.

نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه پوش است.تالار بزرگ طبقه دوم با ارسی های پنج چشمه ای در چهار جهت اصلی به محوطه غلام گردش بالا می پیوندد که دارای سقف بلندی از خنچه پوش بوده است.

تزیینات

نقاشی های دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای معروفیت دنیای است. این دیوارهای مزین به نقاشی و دیوارنگاره ها در نوع خود منحصر به فرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره حاکی از گذشت ادوار مختلف تاریخی بر آن است. تعداد نقاشی های دیواری این بنا تعیین نیست، اما طبق گفته های عبدالملک شیرازی و قاضی احمد حقی، این نقاشی های دیواری از آب طلا بوده اند. مکتب حاکم بر این نقاشی ها از تغییر و تحولات سیاسی نیز تاثیر گرفته، به نحوی که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه در چهل ستون دیده می گردد. بعلاوه ظهور قاجار نیز در سومین لایه نقاشی های کاخ چهل ستون دیده می شد که به مرور زمان از میان رفته است. بعضی معتقدند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده است. با اینکه عبدی بیگ شیرازی شاعر و مورخ دوره شاه تهماسب در اشعار خود عمارتهای شاهی را به دقت توصیف کرده ولی نامی از هنرمندان نقاش و معمار بنا نمی برد، اما بیگ نقاشی های دیواری برون و درونی کاخ چهل ستون قزوین را اثر میرزا علی نقاش، مظفرعلی نقاش، علی اصغر کاشی، عبدالجبار استرآبادی و رضا عباسی که از ماهرترین استادان زمان خود بوده اند دانسته است.

موزه خوشنویسی

این کاخ در سال 1337 به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده نهاده شد و هم اکنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده است.

راه دسترسی و اطلاعات بازدید

آدرس: استان قزوین، شهر قزوین، میدان آزادی (سبزه میدان)، باغ صفوی، کاخ چهلستون

مسیر دسترسی: برای رسیدن به عمارت کلاه فرنگی یا کاخ چهلستون باید خود را به خیابان امام و میدان سبزه میدان برسانید. عمارت کلاه فرنگی در جنوب این میدان نهاده شده است.

ساعت بازدید: 09:00 تا 17:30