راستا های گردشگری بیابان لوت - مجله نماشو

بیابان لوت در سال 1395 (2016) به عنوان بیست ویکمین اثر ارزشمند طبیعی ملی ایران در لیست دنیای یونسکو ثبت شد، محدوده این اثر طبیعی دنیای به مساحت بیش از 40 هزار کیلومتر شامل حدود 23هزار کیلومترمربع عرصه و 17هزار کیلومترمربع حریم و محیط آن بیش از 800 کیلومتر است و در میان سه استان سیستان وبلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان به صورت مشترک واقع شده و شامل ریگ یلان (تپه های ماسه ای)، کلوت ها، گلدان های طبیعی (نبکا)، رودخانه شور، دشت ریگی (هامادا)، پهنه بازالتی گندم بریان است.

دفتر مرکزی پایگاه دنیای بیابان لوت در مجموعه فرهنگی -تاریخی گلستان در تهران است و دفاتر نمایندگی محلی در روستای شفیع آباد شهداد در استان کرمان، روستای دهسلم در استان خراسان جنوبی و روستای نصرت آباد در استان سیستان وبلوچستان ایجاد شده و پایگاه هایی هم در فهرج، بم و راور فعال هستند.

گندم بریان به لوت تنوع و زیبایی بخشیده است

مهران مقصوی با اشاره به ارزش های طبیعی و فرهنگی و اجتماعی بیان لوت بیان نمود: منطقه گندم بریان از منطقه ها بسیار زیبای بیابان لوت است که چند قله آتشفشانی دارد و دو قله آن مخروطی شکل و کاملا معین است. نمونه هایی از این نوع عوارض در سرزمین سیاه طبس کشورمان و در عربستان سعودی وجود دارد.

مدیر پایگاه دنیای بیابان لوت اضافه کرد: قصد داشتیم جزو بیابان لوت معرفی شود، اما برای ثبت دنیای ایراد گرفتند که منطقه آتشفشانی جزو بیابان محسوب نمی شود البته شرح دادیم که این عوارض جزو منطقه ها لوت است و چند قطعه عکس از عوارض بیابانی مختصر و خاص در آن منطقه ها ارائه کردیم.

وی گفت: گندم بریان جزو پدیده هایی است که گسل از آن عبور می نماید و آتشفشان از میان گسل ها بیرون زده است. اگر چه در دنیا منطقه ای منحصر بفرد نیست، اما به لوت تنوع و زیبایی بخشیده است که حایز اهمیت است.

بیشترین شهاب سنگ های ایران در بیابان لوت کشف می شود

مقصودی با اشاره به دره های عمیق در آمریکا، چین و شمال آفریقا گفت: دره های بسیار عمیق و زیبا در وسط بیابان لوت و در کناره های آن سمت کشیت و حرمک وجود دارد، البته دره های عمیق لوت را به علت آنکه مقایسه دنیای نشده اند، نمی توان منحصر بفرد در دنیا خواند.

وی بارش های شهابی و وجود شهاب سنگ ها را از جاذبه های شگفت انگیز بیابان لوت عنوان نمود و اضافه کرد: البته در زمان ثبت دنیای بیان لوت اطلاعاتی در این زمینه وجود نداشت فقط دو سه مقاله محدود منتشر شده بود، الان بیشترین شهاب سنگ های ایران ثبت شده در بولتن دنیای، در منطقه دنیای بیابان لوت کشف شده است که اهمیت لوت را افزایش داده است

کشف گونه ای منحصر بفرد میگوی آب شیرین در بیابان لوت

مقصودی شرح داد: همواره به پدیده های زمین شناختی لوت توجه شده است، اما آرام آرام برجستگی های پدیده های زیستی این بیابان هم در حال آشکار شدن است.

بر اساس تحقیق و پژوهش میدانی در سال 1396 گونه ای از میگوی آب شیرین در بیابان لوت پیدا شده که فقط در زمان احیای آب گیر های آب شیرین می توان این گونه نادر را دید. وقتی این آب گیر ها از بین می فرایند این نوع میگو هم کامل محو می شود و بعد از چند سال در صورت بارندگی و احیای مجدد آب گیر این میگو ها هم مشاهده می شوند.

مقصودی گفت: برای ثبت دنیای یک اثر طبیعی کاهش مداخلات انسانی و حداقل حضور انسان در این منطقه ها مهم است، در ژئوپارک ها هر چقدر حضور انسانی بیشتر و پررنگ تر باشد بهتر است، زیرا خدمات رسانی به جهانگردان وتوسعه ژئوتوریسم را تقویت می نماید، اما در میراث دنیای حفاظت از اثر در درجه اول است.

مدیر پایگاه دنیای بیابان لوت اضافه کرد: نبکا های منطقه غرب لوت در میان روستا ها قرار گرفته است به همین علت مرز عرصه و حریم لوت از منطقه های عبور می نماید که نبکا ها قرار دارند و تعداد روستا های زیادی مانند شفیع آباد، کریم آباد، ملک آباد و شورآباد در محدوده اصلی در غرب بیابان لوت قرار دارند و در شمال، شرق و جنوب بیابان لوت هیج روستایی در عرصه و حریم دنیای لوت قرار ندارد.

همه آثار دنیای طبیعی در دنیا یک منطقه ممنوعه نسبتا بزرگ دارند و اگر هم توسعه جهانگردی در این منطقه ها هدف باشد، اطراف و حاشیه های آن را در نظر می گیرند.

یک منطقه را عمومی و منطقه ای را تفریحی برای پیاده روی و شترسواری و محدوده ای را هم فقط برای پژوهشگران و محققان در نظر می گیرند.

افزایش10 برابری بوم گردی های حاشیه لوت در 5 سال گذشته

مقصودی با اشاره به درگاه های ورودی به بیابان لوت گفت: درگاه غربی از سمت کرمان در شهداد و شفیع آباد است که از قبل هم شناخته شده بود. بعد از ثبت دنیای تحول بزرگی در گرشگری لوت ایجاد شد.

جهانگردان خارجی به این منطقه می آیند تا گرمترین نقطه دنیا را تجربه و بلندترین نبکای دنیا را دیدن نمایند.

وی با اشاره به توسعه مالی جهانگردی در منطقه بیابان لوت عنوان نمود: در این سال ها تعداد خانه های بوم گردی در روستا ها در حاشیه این اثر بیش از 10 برابر شده است؛ در فهرج هیچ خانه بوم گردی وجود نداشت و اکنون بیش از 20 بوم گردی ایجاد و فعال شده است. در شهداد کرمان و خراسان جنوبی کمپ های جهانگردی با کیفیت بین المللی ایجاد شده است.

مدیر پایگاه دنیای بیابان لوت گفت: بعد از ثبت دنیای لوت توجه سرمایه گذاران زیادی در بخش خصوصی جهانگردی به این منطقه جلب شد، تعداد ورود جهانگردی و اقامت شبانه (شب مانی) آن ها زیاد شده بود و رونق اقتصاد جوامع محلی و بهبود زندگی مردم روستا ها به ویژه آن هایی که بوم گردی و کارگاه و نمایشگاه صنایع دستی داشتند کاملا مشهود بود، اما شیوع کرونا خسارت های زیادی به جهانگردی این منطقه زد.

راستا های جهانگردی به صورت شفاف مشخص و تثبیت شود

مقصودی گفت: لوت علاوه بر جاذبه های طبیعی، دارای جاذبه های متنوع فرهنگی و اجتماعی است، اما برای رونق صنعت جهانگردی در حریم آثار طبیعی در وهله نخست سیاست های توسعه جهانگردی داخلی و خارجی باید معین شود، سپس منطقه ها توسعه جهانگردی و راستا های جهانگردی به ویژه در سایت های طبیعی که ثبت دنیای شده اند، باید به صورت شفاف مشخص و تثبیت شود.

گویش و زبان، موسیقی و شعر در میان مردمان خراسان جنوبی و وجود تمدن های بیش از 5هزار ساله، فرهنگ و تمدن غنی سیستان وبلوچستان و شهداد کرمان از جاذبه های ارزشمند منطقه ها اطراف بیابان لوت است.

درفش شهداد به عنوان نخستین پرچم ایرانی کشف شده و مجسمه های گلی در شهداد و کاروان سرا های متعدد و متنوع در این منطقه در نوع و تعداد منحصر به فرد هستند.

فصل جهانگردی راحت و آسوده در بیابان لوت از اواسط آبان تا فرورین است، اما جهانگرد ماجراجویی که در پی تجربه گرمای استثنایی لوت است گرمای تابستان و مرداد ماه را هم تحمل می نماید مردادماه هم به لوت می آید، جهانگردان خارجی زیادی تابستان را برای سفر به لوت انتخاب می نمایند.

ارزش های بیابان لوت روز به روز آشکار می شود

مقصودی گفت: ارزش های بیابان لوت روز به روز آشکار می شود و در حال افزایش است و می تواند این منطقه را به یک مقصد بین المللی جهانگردی تبدیل کند؛ وزارت میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی به عنوان متولی اصلی این اثر دنیای باید امکانات رفاهی و حفاظت اثر، آسایش و امنیت مورد احتیاج توسعه جهانگردی را در این منطقه تقویت کند.

بازاریابی و تبلیغات برای معرفی و جذب جهانگردی باید انجام شود و مانند بسیاری از منطقه ها طبیعی ثبت دنیای در آمریکا و آفریقا سیستم ثبت نام و نوبت گیری و زمان بندی برای سفر و بازدید بیان لوت ایجاد شود.

بعضی اوقات جهانگردانی بدون اعلام مثلا از شهر های دور و بزرگ راه می افتند و بدون هماهنگی از هر درگاهی وارد عرصه 800 کیلومتری لوت می شوند، که گاهی هم با مشکل و حادثه روبه رو می شوند و برای گروه امداد و نجات دردسر و هزینه ایجاد می نمایند؛ کنترل و نظارت در این پهنه بزرگ کار ساده ای نیست، اگر این گروه ها از قبل اعلام نمایند و راستا های معین را انتخاب نمایند در صورت بروز مشکل، امکان یاری رسانی راحت تر و سریع تر خواهد بود.

مردم محلی باید از ثبت دنیای لوت نفع ببرند

مقصودی گفت: مردم محلی باید از ثبت دنیای لوت و دستاورد ها و نتایج فرهنگی و مالی آن بهره و نفع ببرند. در عین حال ارزش های دنیای لوت هم باید حفظ شود؛ در غیر این صورت در مدت کوتاهی با خطر حذف از لیست دنیای روبرو می شود.

زیبایی های شگفت انگیز ناشی از تنوع زمین شناختی و فرهنگی و زیستی می تواند با حفاظت مناسب، توسعه پایدار را به همراه داشته باشد. حفاظت اثر و توسعه جهانگردی در بیابان لوت باید همزمان و توامان پیش برود، نباید یکی فدای دیگری شود.

عضو کمیته ثبت آثار تاریخی طبیعی وزارت میراث فرهنگی شرح داد: برای بیابان لوت و آثار طبیعی نمی توان مانند سایر آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی سن معینی را در نظر گرفت و در پفراینده ثبت دنیای درج کرد؛ آثار طبیعی بر اساس فرایند در طول زمان پدید می آیند و شکل می گیرند.

تپه های ماسه ای و کلوت ها در مقیاس زمین شناختی پدیده های جدیدی هستند و از حدود 2.5 میلیون سال قبل به این طرف عمدتا در دوره کوارترنری (Quaternary) شکل گرفته اند.

البته ممکن است گندم بریان بیش از این هم عمر داشته باشد. رسوب خود کلوت به آخر دوره سوم زمین شناسی برمی شود. در بعضی از سن سنجی های عمر نبکا ها به700 سال می رسد، زیرا به صورت متوالی از بین می فرایند و تشکیل می شوند؛ گیاه از بین رود نبکا از بین می رود؛ تکامل عوارض سطحی این بیابان لوت از دوره کوارترنری بوده ممکن است لایه های سنگی زیرین آتشفشانی آن قدمت بسیار زیادی شاید تا 200 میلیون سال داشته باشند.

مدیر پایگاه دنیای بیابان لوت گفت: مسائل مختلف طبیعی و انسانی ارزش های بیابان لوت را تهدید می نماید، اما باید همه ما در وهله اول مختصات تاریخچه و ویژگی های آنرا به خوبی بشناسیم و در گام بعدی با همکاری و مشارکت آگاهانه از این بیابان زیبا و ارزشمند که دنیا به جاذبه های شگفت انگیز و منحصر بفرد آن اذعان دارد، حفاظت کنیم.