مهارت تندخوانی در کمیت و کیفیت کتابخوانی بچه ها و نوجوانان مؤثر است - مجله نماشو

یکی از مباحث مطرح شده برای یادگیری بهتر درس یا هر محتوایی، مسئله تندخوانی است. در این باره با عفت السادات حسینی، مربی مهارت تندخوانی در مجموعه کتابدانه گفت وگو نموده و درباره اثرات یادگیری این مهارت بر بچه ها و نوجوانان سؤال هایی پرسیده ایم که در ادامه می خوانید:

- فعالیت تان را چطور و از چه زمانی آغاز کردید؟ براساس شعار مجموعه کتابدانه که تندخوانی برای تقویت حافظه خوب است؛ به ما بگویید که این مسئله در امر کتابخوانی چقدر مهم است؟

مجموعه کتابدانه، دوازده سال است که به تلاش بهمن شاه بابایی آغاز به کار نموده و به صورت تقریبا دو سه سال است که در قالب مجموعه دارد به کار خود ادامه می دهد؛ یعنی مربی جذب می نماید و این مربیان هستند که در کنار همدیگر دارند این روند را ادامه می دهند.

مبحث تندخوانی و تقویت حافظه پیشینه خیلی زیادی در ایران دارد؛ ولی مجموعه کتابدانه می خواهد علمی تر و با دیدی وسیع تر به این قضیه نگاه کند تا افراد از 9 تا 99 سال بتوانند آموزش ببینند. مربیان این مجموعه معلم هستند و فرهنگی که با بچه ها ارتباط داشته و به وسیله کتابدانه، آموزش هایی دیده اند که می توانند خلأ تندخوانی و تقویت حافظۀ موجود در آموزش و پرورش را برطرف نمایند تا بچه ها به مطالعه و درست مطالعه کردن علاقه مند شوند.

بچه های ما خیلی زحمت می کشند و مطالعه زیادی دارند. هر دانش آموز دست کم روزی پنج شش ساعت برای مطالعه وقت می گذارد؛ ولی متأسفانه آن بازدهی ای را که مدنظر خودش و اولیا و معلمش است به دست نمی آورد. چرا؟ چون تکنیک درست خواندن را بلد نیست؛ او فقط متن را می خواند و می خواند و می خواند تا فردا نمره 20 بگیرد؛ ولی هفته دیگر که معلم می خواهد از او بپرسد هیچ چیز بلد نیست.

این مسئله برمی گردد به این نکته که دانش آموزان تکنیک های درست مطالعه کردن، خلاصه نویسی و تبدیل حافظه کوتاه مدت به بلندمدت را بلد نیستند. کتابدانه، این ها را به افراد یاد می دهد و به آنها می گوید تو بخوان، تند بخوان، سریع بخوان، فاصله زمانی کمی را مصرف کن؛ ولی با تمرکز بخوان. مثل راننده ای که با 200 کیلومتر در ساعت رانندگی می نماید و اصلا نمی تواند به اطرافش نگاه کند چون اگر نگاه کند به خاکی می رود. در بحث تندخوانی هم ما همین را به بچه ها می گوییم که وقتی با سرعت می خوانید به مغز خود اجازه هیچ فکرکردنی را نمی دهید؛ چون انسان ها در روز 60 هزار فکر وارد مغزشان می گردد. فکرها همین طور هجوم می آورند و باعث حواس پرتی و پرش فکری می شوند؛ ولی ما در تندخوانی یاد می گیریم مقدار 90 دقیقه، 60 دقیقه، 45 دقیقه که شما می خواهید مطالعه کنید باید سرعت فلان قدر زیاد باشد که اجازه این پرش ها را نداشته باشد. این علت موفقیت ما در درست مطالعه کردن است.

- پس شما درست خواندن را یک مهارت می دانید؟

بله، مهارتی که ژاپنی ها به بچه هایشان قبل از مدرسه یاد می دهند؛ ولی متأسفانه ما می گذاریم زمانی که آزمون داریم، تیزهوشان داریم، ارشد و سرانجام نامه داریم یا می خواهیم برای انتخاب یک شغل مصاحبه انجام دهیم تازه یادمان می افتد که یک جهان کتاب جلویمان ریخته و زمان کمی برای مطالعه داریم. اینجاست که دنبال راهکار می رویم که همان تندخوانی است؛ اما ما می گوییم بچه ها باید از سنین کم و در کودکی و دوران دبستان مهارت تندخوانی و درست مطالعه کردن را یاد بگیرند.

با یاد گرفتن مهارت تندخوانی بچه ها می توانند بیشتر کتاب بخوانند. آنها با این روش حتی اگر نتوانند روزی یک کتاب بخوانند، دست کم می توانند هفته ای یک کتاب بخوانند که در سال تعداد درخور توجهی می گردد. میانگین سرعت مطالعه ایرانی ها 150 کلمه است؛ یعنی سرعت خواندن شان واقعا پایین است. در کشورمان، میانگین سرانه مطالعه دو دقیقه است؛ این اصلا خوب نیست. چرا ما این قدر کم می خوانیم؟ چون مهارتش را بلد نیستیم.

- تندخوانی در مسئله درس و مدرسه می تواند به بچه ها واقعا یاری کند؛ اما در مطالعه غیردرسی روزمره شان چه فایده ای دارد؟

ما به افراد می گوییم هر کتابی را که دوست داری می توانی تند بخوانی و دست کم 80 درصد محتوای آن را هم به خوبی بفهمی و در فکرت ثبت کنی. مهارت تندخوانی هم در مسئله درس های سخت مؤثر است و هم مطالب آسان. ما به بچه ها تکنیک شعر حفظ کردن، درست خلاصه نویسی انجام دادن و نقشه فکری نیم کره راست و چپ را یاد می دهیم. آنها باید بتوانند بین دو نیم کره مغزشان تعادل برقرار نمایند؛ چون بچه های ما یا نیم کره راستی هستند یا چپی! برقراری تعادل بین این دو بسیار مفید است.

- برخی ها ممکن است بگویند تندخوانی باعث می گردد از مسیر مطالعه مثل تماشا جزئیات تصاویر یا هضم بهتر قصه پردازی و توصیف و ... لذت نبریم یا حتی زیرلایه هایی در متن وجود داشته باشد که تندخوانی باعث نادیده گرفتنش گردد. شما برای نظراتی که می گویند تندخوانی لذت خواندن کتاب را زایل می نماید چه پاسخی دارید؟

این افراد کسانی هستند که تند می خوانند؛ ولی 20 درصد می فهمند. ما شرطی داریم بر این مبنا که تند بخوان ولی 80 درصد به بالا متوجه شو. تمرین تندخواندن و بیان شرح آنچه که خوانده شد به وسیله آن شخص، درک افراد را از محتوای متن بالا و بالاتر می برد.

- پس شرط اصلی تمرکز است؟

بله، شرط انجام درست تندخوانی، تمرکز است. ما تمریناتی داریم که باعث می شوند فرد تمرکز بالاتری موقع مطالعه صرف کند. مطالعه باید با نگاه و تمرکز فکر صورت بگیرد. اشتباهی که منِ معلم کلاس اول انجام می دادم این بود که به بچه ها می گفتم زیر کلمه ها انگشت بگذار و خوب نگاه کن، بعد برو بعدی؛ ولی در تندخوانی می گوییم با یک نگاه، چهار پنج کلمه را نگاه کن.

- بنابراین تندخوانی می تواند باعث مطالعه امن گردد؟

بله؛ یعنی من به قدری با اطمینان درسم را می خوانم که اگر دو هفته دیگر معلم بگوید فلان سوال را جواب بده، دست وپایم را گم نمی کنم چون اطمینان دارم به درستی مطلب را خوانده و در فکرم ثبت نموده ام.

- در یادگیری مهارت تندخوانی آیا سطح هوش مهم است یا همه می توانند یاد بگیرند؟

خداوند به ما انسان ها خیلی لطف نموده و به همه مان هوش داده است. محال است کسی هوش نداشته باشد؛ حتی آن فردی که مشکل فکری دارد هم هوش دارد. اگر دقت کنید مثلا می بینید که نابینایان دست ها یا زبان قوی دارند؛ به این علت است که ما هوش و زمینه هوشی داریم. مسئله اصلی این است که چطور از آن استفاده کنیم و آن را به کار ببندیم. تندخوانی می تواند به استفاده بهتر ما از هوش یاری کند. بچه های متعددی را دیده ام که از کم هوشی خود گله داشته اند و صرفا به خودشان انرژی منفی می دادند. ما به آنها نشان دادیم که کسی کم هوش نیست و مهارت تندخوانی می تواند اعتمادبه نفس شان در مدرسه و کلاس درس را بالا و بالاتر ببرد.

امیدوارم خانواده ها در زمینه مهمِ یادگیری درست خواندن و درست مطالعه کردن بچه ها شان بیشتر سرمایه گذاری نمایند و به این امر که در عصر حاضر لازم است بیشتر توجه نمایند.