حقایق در خصوص مجتمع مداری میر در سی و سومین سالگرد پرتاب آن - مجله نماشو

در توسعه و ایجاد مجتمع مداری میر، که بی شک آن را می توان بالاترین دستاورد علم و صنعت شوروی دانست، بیش از 100 هزار نفر و صدها شرکت سهیم در صنعت فضایی شوروی همکاری داشتند. طی سال های فعالیت این مجتمع، 104 نفر از 12 کشور دنیا از آن بازدید کردند، 29 فضانورد 70 راهپیمایی فضایی انجام دادند و 330 ساعت در فضای آزاد و خارج از دیواره های میر فعالیت داشتند. طول عمر این ایستگاه 5511 روز بود اما 4554 روز از این مدت را سرنشین داربوده و در بقیه مدت کسی در آن فعالیت نداشته است. از سال 1986 تا زمان نابودی میر، بیش از 23 هزار آزمایش مهم در آن و آزمایشگاه های متصل به آن انجام شد. بطورمثال در دسامبر 1993، در ایستگاه میر، یک تجربه منحصر به فرد در چارچوب برنامه ای با نام زنامای انجام شد: برنامه ای که با استفاده از سکوهای بازتابنده بخشی از زمین را با نور خورشید روشن کردند. در این طرح دانشمندان می خواستند مناطق را روی زمین ایجاد نمایند که 24 ساعته روشن باشد و بدون هزینه های قابل توجهی، در فراوری انرژی صرفه جویی گردد.

همانطور که گفته شد آزمایش ها در میر دامنه بسیار وسیعی داشت از جمله در خصوص کشاورزی و پرورش طیور در فضا، آزمایش های متعددی صورت گرفت که تجربه های ارزشمندی محسوب می شوند و البته برنامه های زیادی طراحی شده بود که به دلیل فروپاشی شوروی و ریزش توان انسانی و اقتصادی، به کلی تعطیل شدند. بطور مثال قرار بود برنامه های مشترک زیادی با شاتل بوران انجام گردد و حتی پیش بینی شده بود واحدهای مختلف این مجتمع بعد از دوران بازنشستگی، در مخزن فضاپیمای بوران به زمین بازگردد.

میر در زمان خود نخستین ایستگاه فضایی دنیا به شمار می رفت که دارای واحدهای مختلف با مأموریت های گوناگون بود و نخستین سازه ای به شمار می رفت که واحدهای متعدد آن در مدار زمین پیکره بندی شده بودند. ساکنان میر با ناو سایوز به آن سفر می کردند و توسط سفینه باربری بدون سرنشین پروگرس تدارک می شدند. در حالی که همه چیز خوب پیش می رفت، فروپاشی شوروی رخ داد. وضعیت به طوری آشفته شد که مدت اقامت ساکنان میر به اجبار ادامه یافت و مجبور شدند برای بازگشت کریکالیف فضانوردی که در دوران شوروی به فضا رفته بود از دولت جدید التاسی قزاقستان، مجوزهای قانونی امضا نمایند زیر اینک او باید در قزاقستان فرود می آمد که این کشوری مستقل بشمار می رفت و باید ویزای ورود می داشت! گرچه تکمیل شدن میر همچنان ادامه داشت و ساخت و ساز ایستگاه به طور کامل در سال 1996 با اضافه شدن واحد هفتم به نام پریرودا تکمیل گشت اما در دهه 1990 به دلایل مختلف، پیشامدهای ناخوشایندی برای میر درست شد از آتش سوزی گرفته تا تصادف ناو باربری پروگرس با بخشی از آن.

با این حال، میر در فرم کامل، تنها سه سال کار کرد. در سال 1999، ایستگاه عملاً از کار افتاد البته نه به خاطر تصادف و یا موارد اضطراری، بلکه به دلیل نداشتن بودجه! حفاظت و نگهداری آن سالانه 200 میلیون دلار هزینه می خواست و دولت روسیه حاضر نبود چنین پولی را پرداخت کند. گرچه شهروندان روسیه با جمع آوری یاری های داوطلبانه بخش مهمی از این وجه را جمع آوری کردند اما مسئولان وقت گفتند کافی نبوده و معلوم نشد یاری های مردمی کجا رفت! به این ترتیب در ماه اوت سال 1999، میر می توان گفت به صورت غیرقانونی به حالت خاموش درآمد و بالاخره در 23 مارس 2001، مجتمع بی نظیر میر به جو زمین برخورد کرد و ساعاتی بعد در کف اقیانوس آرام به گل نشست.

در سال های بعد، قرار بود ایستگاه فضایی میر -2 به فضا پرتاب گردد که به دلیل فروپاشی شوروی به کلی کنار گذاشته شد اما بعضی تجهیزات آن بنمایه ایستگاه فضایی بین المللی گشت. جدای از آن تجربه های علمی و فنی مجتمع مداری میر، سرمایه روسکاسموس برای ساخت بخش های روسی ایستگاه فضایی بین المللی شد.

5656