هرآنچه راجع به کارت گرافیک GeForce RTX 3080 انویدیا می دانیم - مجله نماشو

به این ترتیب، اگر ادعای انویدیا حقیقت داشته باشد، RTX 3080 به محض عرضه تبدیل به یکی از بهترین کارت های گرافیک بازار می گردد که بقیه کارت ها را زیر سایه سنگین خود محو می نماید. و البته این تنها محصول جدید انویدیا نیست و دو کارت RTX 3070 و RTX 3090 را نیز داریم. اما با قیمت نصف 3090، این کارت مقرون به صرفه ترین گزینه در خانواده کارت های جدید شرکت به حساب می آید.

در این مقاله به مرور هرآن چیزی می پردازیم که راجع به GeForce RTX 3080 می دانیم. از جمله چیزهایی مانند تعیینات سخت افزاری دقیق، قیمت گذاری، قابلیت ها، تاریخ و عرضه و هرچیز مشابه دیگر.

RTX 3080 نخستین کارت گرافیکی است که با استفاده از تکنولوژی فرآیند 8 نانومتری سامسونگ ساخته می گردد. این درحالیست که کارت عظیم تر Nvidia A100 با بهره گیری از فرآیند 7 نانومتری TSMC ساخته می شوند. آیا این اتفاق منجر به تفاوتی فاحش در عملکرد می گردد؟ تشخیص اش سخت است. اما در هر صورت تعیین است که انویدیا توانسته یک پردازشگر گرافیکی غول آسا و قدرتمند بسازد.

GeForce RTX 3080 در یک نگاه

• 10 گیگابایت حافظه GDDR6X با پهنای باند 19 گیگابیت بر ثانیه
• 8706 هسته کودا با توانایی 29.8 ترافلاپس
• 1.9 برابر بهینه تر از تورینگ
• تاریخ عرضه: 27 سپتامبر 2020
• قیمت پایه: 699 دلار

بعد از ماه ها افشاگری و برآورد، بالاخره می توانیم با قطعیت راجع به این کارت گرافیک صحبت کنیم. و اولین چیزی که باید گفت اینست که انویدیا واقعا دست به کاری حیرت انگیز زده. 8704 هسته کودا به هیچ وجه باورکردنی نیست. اگرچه باید تا عرضه این کارت و تست آن در دنیای واقعی منتظر بمانیم، اما از همین حالا و از روی کاغذ، انویدیا به راحتی پرفورمنس را تا دو برابر بیشتر از RTX 2080 Ti بهبود داده است.

نکته تحسین برانگیز دیگر اینکه اگرچه اکنون هسته های تنسور کمتری داریم، اما هرکدام تا چهار برابر قدرتمندتر از هسته های تنسور نسل دوم در معماری تورینگ هستند و بنابراین تفاوتی فاحش از نظر پرفورمنس را رقم می زنند.

هسته های RT (مخفف Ray Tracing یا رهگیری پرتو) نسل دوم در معماری Ampere، بالغ بر 1.7 برابر قدرتمندتر از هسته های RT در معماری تورینگ هستند. انویدیا می گوید RTX 2080 TI می توانست محاسبات رهگیری پرتو را با توان پردازشی 34 ترافلاپس به انجام برساند و RTX 3080 همین کار را با 58 ترافلاپس انجام می دهد. این نکته ای مهم است، چرا که بزودی دو کنسول نسل جدید پلی استیشن 5 و ایکس باکس سری ایکس هم از راه خواهند رسید که آن ها هم توجهی ویژه به تکنولوژی رهگیری پرتو نشان داده اند. به عبارت دیگر، بزودی شاهد موجی از بازی های جدید خواهیم بود که همگی رهگیری پرتو را مانند امثال Battlefield V و Control به کار خواهند گرفت.

حتی پهنای باند حافظه هم با بهبودی نسبی همراه بوده و حالا از 616 گیگابایت بر ثانیه به 760 گیگابایت بر ثانیه رسیده است. دقیقا نمی دانیم انویدیا چه بهبودهای دیگری درون سیستم حافظه به وجود آورده، اما انتظار می رود که پردازشگر گرافیکی اکنون استفاده بهتری از پهنای باند در دسترس کند و این یعنی موضوع فراتر از بهبود 23 درصدی نسبت به نسل پیش است. تازه داریم این مقایسه را با کارت 2080 Ti انجام می دهیم. وقتی صحبت از مقایسه با RTX 2080 باشد، RTX 3080 بالغ بر 70 درصد پهنای باند بیشتر دارد.

GeForce RTX 3080 را دیدار کنید

با توجه به تمام افشاگری ها، جای تعجب ندارد که مدل رفرنس RTX 3080 به یک سیستم خنک نماینده کاملا جدید مجهز است. انویدیا همچنان از ساختاری با دو فن استفاده نموده، اما فن پشتی (به نسبت پورت های ورودی و خروجی) هوا را به وسیله فین های خنک نماینده به جریان می اندازد و فن جلویی هوا را از پشت کامپیوتر به بیرون راهنمایی می نماید. هنوز نمی دانیم که انویدیا می خواهد کارت های خودش را Founders Edition بنامد یا خیر و آیا شرکای آن دست به ایجاد تغییراتی عمده خواهند زد یا خیر، اما بدیهی است که RTX 3080 هیچ شباهتی به کارت های نسل قبلی ندارد.

احتمالا این بهترین اتفاق ممکن باشد. وقتی به خانواده RTX 20 Founders Edition نگاه می کنید، متوجه می شوید که سینی پشتی پردازشگر گرافیکی می تواند هنگام گیمینگ شدیدا داغ گردد - خصوصا در مدل های RTX 2080 و 2080 Super. طراحی جدید احتمالا فشار کمتری به فین های رادیاتور وارد کند و یعنی نویز و حرارت کمتری فراوری می گردد. این موضوع از آن جهت مهم است که RTX 3080 با توان طراحی گرمایی 320 وات از راه می رسد و این بالاترین مقدار توان طراحی گرمایی در کارت های بازار است (هرچند که این رقم در RTX 3090 به 350 وات می رسد).

با توجه به استفاده از لیتوگرافی 8 نانومتری سامسونگ، افزایش قدرت اندکی غافلگیرنماینده است. اما انویدیا می گوید پرفورمنس معمولا تحت تاثیر خنک نمایندگی و طراحی قرار می گیرد و تعیینا می خواسته هرچه در توان دارد را به RTX 3080 بیاورد. از سوی دیگر جالب است ببینیم که شرکای انویدیا چه رویکردی در قبال سیستم خنک نماینده در پیش می گیرند.

ویژگی ها

انویدیا به صورت رسمی به صحبت راجع به تمام قابلیت های کارت گرافیک خود نپرداخته، اما اکنون به اطلاعات جسته و گریخته دسترسی داریم. برای مثال اندازه رسمی دای را نمی دانیم، اما می دانیم که 3080 همراه با 28 میلیارد ترانزیستور از راه خواهد رسید.

بیایید به صورت کوتاه به مقایسه فرآیند 7 نانومتری TSMC با فرآیند 8 نانومتری سامسونگ نیز بپردازیم. فرآیند TSMC در مجموع بهتر از فرآیند سامسونگ است، اما از سوی دیگر تقاضا برای فرایند 7 نانومتری هم زیاد شده و انویدیا و AMD، هر دو چندین کارت دارند که در خطوط فراوری TSMC اسمبل می شوند. بنابراین اگر فرایند 8 نانومتری سامسونگ آنقدرها هم تفاوت ایجاد نکند، منطقی است که انویدیا به سراغ گزینه های دیگری برود که هزینه بیشتری روی شانه خریداران نمی اندازند.

قابلیت هایی دیگر نیز داریم که انتظارشان می رفت، مانند پشتیبانی از HDMI 2.1. این قابلیت به RTX 3080 اجازه می دهد که از رزولوشن 8K با نرخ 120 فریم بر ثانیه و دامنه داینامیک بالا پشتیبانی کند. اما از سوی دیگر، دیسپلی پورت همچنان روی ورژن 1.4a گیر نموده است. البته این پورت هم دستیابی به رزولوشن 8K و 60 فریم را امکان پذیر می نماید، اما دیسپلی پورت 2.0 اکنون برای بیشتر از یک سال است که از راه رسیده و انتظار داشتیم بالاخره به استاندارد تبدیل گردد.

درحالی که RTX 2080 Founders Edition همراه با سه دیسپلی پورت 1.4، یک پورت HDMI 2.0 و یک پورت USB-C VirtualLink از راه می رسید، RTX 3080 همراه با یک HDMI 2.1 و سه دیسپلی پورت 1.4a عرضه می گردد (هیچ صحبتی از VirtualLink نیز نشده است).

عملکرد

با درنظرگیری افزایش هسته های شیدر و همینطور هسته های RT و تنسور سریع تر، انتظارات از عملکرد این کارت گرافیک بسیار بالاست. جنسن در بخشی از رویداد انویدیا گفت که RTX 3080 تا دو برابر سریع تر از RTX 2080 خواهد بود. البته این موضوع احتمالا بیشتر در رزولوشن 4K مصداق داشته باشد و RTX 3080 روی رزولوشن های پایین تر، پردازنده را گلوگاه می نماید. اگر هنوز از یک مانیتور 1080p استفاده می کنید، خرید 3080 احتمالا جزو بهترین تصمیم های ممکن نباشد.

شاید بپرسید که پس تکلیف مانیتورهای 1080p با نرخ به روزرسانی 360 هرتز چه می گردد؟ قطعا اجرای بازی ها به این شکل با پردازشگر گرافیکی سریع تر امکان پذیر خواهد بود، اما بیشتر گیمرها پردازنده ای ضعیف تر از آن دارند که چنین نرخ فریمی را امکان پذیر کند. بنابراین احتمالا تنها چند بازی معدود مانند Counter Strike: Global Offensive و League of Legends باشند که به فریمی بالاتر از 360 می رسند. از سوی دیگر اما با افکت های رهگیری پرتو امکان دارد حتی هنگام رندر 1080p هم پردازشگر گرافیکی به سقف توانایی های خود برسد. در مجموع همه چیز به بهینه سازی بازی ها بستگی دارد و نمی توان یک رای قطعی در این زمینه داد.

در طرف دیگر طیف نیز پشتیبانی از رزولوشن 8K را داریم. رندر 8K قرار نیست به این زودی ها تبدیل به اتفاقی رایج گردد و اصلا این سوال مطرح می گردد که آیا گیمینگ روی مانیتور اصلا به چنین رزولوشنی احتیاج دارد یا خیر. اما اگر از سوال مان بگذریم، با استفاده از تکنولوژی DLSS، دستیابی به 8K آنقدرها هم کار دشواری نیست.

ما اکنون انتظار داریم که RTX 3080 به شکل قابل توجهی سریع تر از RTX 2080 Ti باشد و این کارت گرافیک، در بیشتر بازی ها به نمایش تصاویر 4K با نرخ 60 فریم بر ثانیه نزدیک می گردد. حالا وقتی پرفورمنس را بین 30 الی 50 درصد بهبود دهیم و بعد DLSS را روشن کنیم، ناگهان گیمینگ با رزولوشن 8K دیگر آنقدرها غیرممکن به نظر نمی رسد. البته در این صورت واقعا در حال رندر تصاویر به صورت 8K نیستیم، اما اگر نتیجه نهایی بهتر از قبل باشد، قطعا ارزش امتحان کردن را دارد.

به گلوگاه پردازنده بازگردیم که احتمالا اتفاقی رایج هنگام استفاده از RTX 3080 باشد. ما قبلا با RTX 2080 Ti هم شاهد گلوگاه پردازنده در بسیاری از بازی ها بوده ایم، تا حدی که باید به جای 4K، به استفاده از رزولوشن 1440p روی می آوردید. با درنظرگیری پرفورمنس 30 ترافلاپسی در تئوری نیز، این احتمال وجود دارد بسیاری از بازی ها روی رزولوشن 1440p به سقف توانایی های پردازنده برسند.

اگر صادق باشیم، RTX 3080 روی کاغذ حتی از آنچه خود انویدیا هم ادعا نموده سریع تر به نظر می رسد. 29.8 ترافلاپس پرفورمنس شیدر در کنار 238 ترافلاپس پرفورمنس هسته تنسور و در نهایت 58 ترافلاپس پرفورمنس هسته رهگیری پرتو، همگی نوید غولی شکست ناپذیر را می دهند و تنها مورد آخر است که اعداد و ارقام RTX 2080 Ti را تا بیش از دو برابر افزایش نمی دهد. شاید پهنای باند حافظه منجر به محدودسازی پرفورمنس واقعی گردد یا شاید معماری انویدیا نتواند سخت افزار را در پیک عملکرد نگه دارد. اما محتمل ترین گزینه اینست که در واقع پردازنده های کنونی بازار، دستیابی به بهترین عملکرد ممکن با RTX 3080 را محدود نمایند.

آیا RTX 3080 Ti یا RTX 3080 Super هم خواهیم داشت؟

تا به این لحظه، انویدیا فقط به صحبت راجع به مدل های پایه سه عضو خانواده RTX 30 پرداخته. تا قبل از برگزاری مراسم این شرکت، شایعات مربوط به RTX 3080 Ti به دفعات شنیده شدند و هنوز هم این امکان وجود دارد که شاهد مدلی بین RTX 3090 و RTX 3080 باشیم. انویدیا اکنون یک کارت 700 دلاری دارد و یک کارت 1500 دلاری: بنابراین اصلا بعید نیست چند ماه دیگر شاهد یک مدل جدید 1000 دلاری باشیم.

اما در کوتاه مدت، بعید به نظر می رسد که انویدیا این حفره را پر کند. RTX 3090 روی کاغذ تنها 20 درصد قدرتمندتر از 3080 ظاهر می گردد و بنابراین فضای چندانی برای ساخت یک مدل میانی وجود ندارد. اتفاق محتمل تر اینست که یک سال دیگر شاهد یک به روزرسانی در خانواده RTX 30 باشیم و انویدیا مدل هایی با پرفورمنس بهبودیافته اما قیمت یکسان را روانه بازار کند، شبیه به کاری که با مدل های Super سری RTX 20 انجام داد.

همین موضوع راجع به حفره میان RTX 3070 و RTX 3080 نیز وجود دارد. انویدیا بدون تردید می تواند یک مدل میانی عرضه کند، اما در حال حاضر هیچکس به چنین محصولی احتیاجی ندارد. انویدیا می تواند در عوض صبر نموده و بعد از فروکش کردن اشتیاق ها، مدلی جدید و اندک سریع تر را به دست مشتریان خود برساند.

در این میان، TSMC هم به فراوری قطعات با فرآیند 6 و 5 نانومتری هم نزدیک شده و بنابراین شاید انویدیا وقت کافی را برای گذار به فرآیند جدید با پرفورمنس بهتر نداشته باشد. فرآیندهای 16 و 12 نانومتری برای مدتی طولانی استاندارد بودند و عمر فرآیند 28 نانومتری حتی از این ها هم بیشتر شد. اما اکنون رقابت بیشتر شده و فقط خدا می داند که در پردازشگرهای گرافیکی سال بعد شاهد چه تغییراتی خواهیم بود.

سخن نهایی

آخرین پردازشگرهای گرافیکی مهم انویدیا دو سال پیش عرضه شدند. در این دو سال نیز شاهد عرضه تعداد محدودی از کارت های پرچمدار، میان رده و مالی بوده ایم و بعضی محصولات هم به روزرسانی شدند. اما هیچ کدام از این مسائل باعث نمی شوند این حقیقت را فراموش کنیم که بازار کارت های گرافیک احتیاج به یک پادشاه جدید داشت. البته که RTX 3080 آن پادشاه نیست و این لقب بیشتر برازنده RTX 3090 خواهد بود. اما خانواده RTX 30 در مجموع همگان را به حیرت واداشته.

اکنون مشتاق عرضه این سخت افزار و تست آن در دنیای واقعی هستیم. هنوز نمی دانیم نخستین نقدهای کارت گرافیک چه روزی منتشر می شوند، اما فرض را بر این می گذاریم که در روز 17 سپتامبر و همزمان با عرضه کارت از راه خواهند رسید. پردازنده چقدر هنگام استفاده از RTX 3080 اهمیت خواهد داشت؟ پردازنده های کدام شرکت نتایج بهتری در بنچمارک ها ثبت می نماید؟ خرید RTX 3080 برای اجرای بازی ها با چه رزولوشنی منطقی خواهد بود؟ آیا PCIe Gen4 اصلا اهمیتی دارد؟ این ها همه سوالات خوبی هستند که باید هنگام عرضه کارت ها به آن ها پاسخ داده گردد.

خبر خوب اینست که دلیلی نداشت نگران قیمت گذاری های این خانواده جدید باشیم. RTX 3080 با همان قیمت پایه RTX 2080 Super از راه می رسد. البته آیا درست در روزهای نخست عرضه می توان سخت افزار را با این قیمت خریداری کرد؟ احتمالا نه. ولی اگر یک یا دو ماه صبر کنید، شرایط بهبود خواهد یافت.

سوال واقعی اینست که معماری Big Navy شرکت AMD چقدر قادر به رقابت با محصولات جدید انویدیا خواهد بود؟ ما بارها شنیده ایم که Big Navi قرار است حسابی ساختارشکن ظاهر گردد. شاید پرفورمنس کارت های جدید AMD به خوبی سری RTX 30 نباشد، اما اگر قرار بود Big Navi صرفا با پردازشگرهای سری RTX 20 رقابت کند، انویدیا هم قیمت گذاری هایی تا این حد رقابتی را برنمی گزید. شاید هم انویدیا نگران بوده که گیمرها به جای خرید قطعات کامپیوتر جدید، به سراغ کنسول های نسل بعد بروند.

در هر صورت، تنها چند هفته مانده تا به تمام سوالات مان پاسخ داده گردد. در این فاصله، بهتر است دیگر حتی به فکر خرید خانواده RTX 20 هم نیفتید و تمام پول هایتان را برای نسل جدید نگه دارید.